Bilgi

FASIL 1
Kapsam-Tanımlar

MADDE 1
1.

Bu sözleşme, uçak ile ücret karşılığında yapılan bütün uluslar arası insan, bagaj eşya taşımalarına uygulanacaktır. Bir hava taşıma işletmesi tarafından uçakla yapılan ücretsiz taşımalara da aynı ölçüde uygulanacaktır.
2.
Bu sözleşmenin amacı bakımından “Uluslar arası Taşıma” terimi, taraflar arasında yapılan anlaşmaya göre hareket yeri ve varış yeri, taşımada bir kesilme veya aktarma olsun olmasın, iki Yüksek Sözleşen Taraf Ülkesinde bulunan; veya, bu Sözleşmeye Taraf olmasa bile bir başka devletin egemenliği, hükümranlığı, mandası veya otoritesi altındaki bir ülkede olan kararlaştırılmış bir duraklama yeri varsa, bir tek Yüksek Sözleşen Taraf ülkesinde bulunan, herhangi bir taşıma anlamını taşıyacaktır.
Böyle bir karalaştırılan durak yeri b ulunmaksızın, aynı Yüksek Sözleşme Tarafın egemenliği, hükümranlığı, mandası veya otoritesi altındaki ülkeler arasında yapılan taşıma, bu sözleşmenin amacı bakımından uluslar arası sayılmayacaktır.

3.
Birbiri ardınca birkaç hava taşıyıcısı tarafından yapılacak taşıma ister bir tek anlaşma ister bir anlaşmalar dizisi şeklinde kararlaştırılmış olsun, eğer taraflarca tek bir iş olarak kabul edilmişse; bu sözleşmenin amacı bakımından bir tek bölünmez taşıma sayılacaktır, ve sadece, bir anlaşmanın veya bir dizi anlaşmanın tüm olarak aynı Yüksek Sözleşen Tarafın egemenliği, hükümranlığı, mandası veya otoritesi altında bulunan bir ülke içinde icra edilecek olmasından dolayı, uluslar arası karakterini kaybetmeyecektir.

MADDE 2
1.
Bu sözleşme, devlet tarafından veya kanunlara uygun olara kurulmuş hükmi şahıslar tarafından yapılan taşımalar, taşımanın 1 inci maddede belirtilen şartların içinde olması kaydıyla, uygulanacaktır.
2.
Bu Sözleşme, herhangi bir uluslar arası posta sözleşmesinin hükümleri uyarınca yapılan taşımalara uygulanmayacaktır.

FASIL 2
Taşıma Belgeleri

Bölüm 1
Yolcu Bileti

MADDE 3
1.
Yolcuların taşınması için taşıyıcı, aşağıdaki hususların içinde bulunduğu bir yolcu bileti vermek zorunluluğundadır:
a) biletin kesildiği yer ve tarih ;
b) Hareket yeri ve varış yeri
c) Kararlaştırılan durak yerleri; şu şartla ki, taşıyıcı gerektiğinde durak yerlerini değiştirmek hakkını saklı tutabilecek fakat bu hakkını kullanması halinde, değişikliğin taşımanın uluslararası niteliğini ortadan kaldırma etkisi olmayacaktır;
d) Taşıyıcı veya taşıyıcıların isim ve adresleri;
e) Taşıyıcının, bu sözleşme ile konulan sorumluluğa ilişkin kurallara bağlı olduğuna dair bir bildirim.
2.
Yolcu biletinin yokluğu, usulüne uygun olmaması veya kaybı, taşıma anlaşmasının varlığını veya geçerliliğini etkilemeyecektir, taşıma anlaşması ayın ölçüde bir sözleşmenin kurallarına bağlı olacaktır. Bununla birlikte taşıyıcı, yolcu bileti verilmemiş olan bir yolcuyu kabul ederse, bu sözleşmenin sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan hükümlerinden yararlanmaya hak kazanmayacaktır.

Bölüm 2

Bagaj Senedi

MADDE 4
1.
Yolcunun yanında alıkoyduğu küçük kişisel eşyasından gayri bagajın taşınması için, taşıyıcı bir bagaj senedi vermek zorunluluğundadır.
2.
Bagaj senedi, bir tanesi yolcu, diğeri taşıyıcı için olmak üzere, iki nüsha olarak düzenlenecektir.
3.
Bagaj senedinde aşağıdaki hususlar bulunacaktır;
a) Kesildiği yer ve tarih;
b) Hareket yeri ve varış yeri ;
c) Taşıyıcı veya taşıyıcıların isim ve adresleri;
d) Yolcu biletinin numarası;
e) Bagajın, bagaj senedini elinde bulunduran kişiye teslim olunacağına dair bir bildirim;
f) Paketlerin adedi ve ağırlıkları;
g) Madde 22 (2) uyarınca bildirilmiş olan değer;
h) Taşımanın, bu Sözleşme ile konulan sorumluluğa ilişkin kurallara bağlı olduğuna dair bir bildirim.
4.
Bagaj senedinin yokluğu, usulüne uygun olmaması veya kaybı, taşıma anlaşmasının varlığını veya geçerliliğini etkilemeyecektir, taşıma anlaşması aynı ölçüde bu sözleşmenin kurallarına bağlı olacaktır. Bununla birlikte taşıyıcı, bagaj senedi verilmemiş olan bir bagajı kabul ederse ve bagaj senedinde yukarıda d), f) ve h) de belirtilen hususlar bulunmazsa, bu sözleşmenin, sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan hükümlerinden yararlanmaya hak kazanmayacaktır.

Bölüm 3
Hava Yük Senedi

MADDE 5
1.
Eşya taşıyan her taşıyıcı, göndericiden “hava yük senedi” olarak isimlendirilen belgeyi düzenleyerek kendisine vermesini, her gönderici de taşıyıcıdan bu belgeyi kabul etmesini istemek hakkına sahiptir.
2.
Bu belgenin yokluğu, usulüne uygun olmaması veya kaybı, taşıma anlaşmasının varlığını veya geçerliliğini etkilemeyecektir; taşımayı, 9 uncu madde hükümlerine bağlı olmak üzere aynı ölçüde bu Sözleşmenin kuralları düzenleyecektir.

MADDE 6
1.
Hava Yük Senedi gönderici tarafından üç tane olarak düzenlenecek ve eşya ile birlikte taşıyıcıya verilecektir.
2.
Birincisi üzerine “ taşıyıcı için” yazılacak ve gönderici tarafından imzalanacaktır. İkincisi üzerine “alıcı için” yazılacak; gönderici ve taşıyıcı tarafından imzalanacak ve eşya ile birlikte gidecektir. Üçüncüsü taşıyıcı tarafından imzalanacak ve eşya kabul edildikten sonra göndericiye verilecektir.
3.
Taşıyıcı, eşyanın kabulü üzerine imza atacaktır.
4.
Taşıyıcının imzası damga şeklinde basılabilir; göndericinin imzası yazılabilir veya damga şeklinde basılabilir.
5.
Göndericinin isteği üzerine hava yük senedini taşıyıcı düzenlemişse, aksi ispat edilmedikçe, bunu gönderici adına yapmış olduğu kabul edilecektir.

MADDE 7

Birden fazla paket olması halinde, taşıyıcı, ayrı ayrı hava yük senetlerin düzenlenmesini göndericiden istemek hakkına sahiptir.

MADDE 8

Hava Yük senedinde aşağıdaki hususlar bulunacaktır;
a) Düzenlendiği yer ve tarih;
b) Hareket yeri ve varış yeri;
c) Kararlaştırılan durak yerleri; şu şartla ki, taşıyıcı gerektiğinde durak yerlerin değiştirmek hakkını saklı tutabilecek fakat bu hakkına kullanması halinde değişikliğin, taşımanın uluslar arası niteliğini ortadan kaldırma etkisi olmayacaktır;
d) Göndericinin isim ve adresi;
e) İlk taşıyıcının isim ve adresi;
f) Durum gerektiriyorsa, alıcının isim ve adresi;
g) Eşyanın cinsi;
h) Paketlerin adedi, ambalaj şekli, üzerindeki özel işaretleri veya numaraları;
i) Eşyanın ağırlığı, miktarı, hacmi , boyutları;
j) Eşyanın ve ambalajın görünüşteki durumu;
k) Kararlaştırılmış ise taşıma ücreti, ödeme yeri ve tarihi ve kimin tarafından ödeneceği;
l) Eğer eşya teslim alındığında ödenmek üzere gönderiliyorsa eşyanın fiyatı, durum gerektiriyorsa yapılan masraflar;
m) Madde 22(2) uyarınca bildirilmiş olan değer;
n) Hava Yük senedinin kaç tane düzenlendiği;
o) Hava Yük senedinin ilişik olarak taşıyıcıya verilen belgeler;
p) Eğer karalaştırılmış ise, taşımanın bitimi için tespit edilen süre ve takip edilecek yol hakkında kısa bilgi;
r) Taşımanın, bu sözleşme ile konulan sorumluluğa ilişkin kurallara bağlı olduğuna dair bir bildirim.

MADDE 9

Taşıyıcı, hava yük senedi düzenlenmemiş bir eşyayı kabul ederse veya hava yük senedinde, yukarıda 8. maddenin a)’ dan (i)’ ye kadar olan ve g) fırkalarında belirtilen bütün hususlar bulunmazsa, bu sözleşmenin, sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan hükümlerinden yaralanmaya hak kazanmayacaktır.

MADDE 10

1.
Gönderici, eşya ile ilgili olarak hava yük senedinde belirttiği bütün hususların ve bildirimlerin doğruluğunda sorumludur.
2.
Gönderici, bu hususların e bildirimlerin usulüne uygun, doğru veya tamam olmayışı nedeniyle taşıyıcının veya başka herhangi bir kişinin göreceği bütün zararlardan sorumludur.

MADDE 11

1.
Hava yük senedi, taşıma anlaşmasının yapıldığı, eşyanın alındığı ve taşıma şartları hususlarında aksi sabit oluncaya kadar geçerli delil sayılacaktır.
2.
Hava yük senedinde kayıtlı bildirimlerden eşyanın ağırlığı, boyutları ve ambalaj şekli ile paket adedine ilişkin olanlar, bu hususların doğruluğu hakkında aksi sabit oluncaya kadar geçerli delil sayılacaktır; miktar, hacim ve eşyanın durumuna ilişkin olanlar ise, taşıyıcı aleyhine deli olmayacaktır. Meğer ki bunlar taşıyıcı tarafından göndericinin önünde kontrol edilmiş ve kontrol edildiği yük senedinde belirtilmiş olsun veya eşyanın görünüşteki durumuyla ilgili olsun.

MADDE 12

1.
Gönderici, taşıma anlaşmasına göre yerine getirmek zorunda olduğu bütün yükümlülüklerden doğan sorumluluğuna bağlı olmak şartıyla, hareket veya varış alanlarında geri almak, veya yol üzerindeki herhangi bir iniş yerinde bıraktırmak, veya varış yerinde ya da yol üzerindeki bir yerde hava yük senedinde ismi yazılı alıcıdan başka birine teslimini istemek suretiyle eşya üzerinde tasarruf hakkına sahip olacaktır. Ancak bu tasarruf hakkını, taşıyıcıyı veya diğer göndericileri zarara sokacak şekilde kullanamaz ve bu hakkını kullanmasından doğan bütün masrafları ödemek zorundadır.
2.
Göndericinin emirlerini yerine getirmek olanağı yoksa, taşıyıcı bu durumu kendisine derhal bildirmek zorundadır.
3.
Taşıyıcı, göndericinin eşya üzerindeki tasarrufları ile ilgili emirlerini, hava yük senedinin göndericiye verilmiş olan parçasının ibrazını istemeden yerine getirirse, hava yük senedinin bu parçasını hukuka uygun olarak elinde bulunduran kişinin b u yüzden uğrayabileceği herhangi bir zarardan, göndericiye rücu hakkı saklı kalmak üzere, sorumlu olacaktır.
4.
Göndericiye tanınmış olan hak, aşağıdaki 13z üncü maddeye göre alıcının hakkının doğduğu anda ortadan kalkacaktır. Bununla birlikte, alıcı hava yük senedini veya eşyayı kabul etmemekten kaçınırsa veya kendisiyle haberleş ilemezse gönderici tasarruf hakkına yeniden kazanacaktır.

MADDE 13

1.
Önceki maddede belirtilen haller dışında alıcı, gereken ücretleri ödemesi ve taşıma anlaşmasının hava yük senedinde belirtilen şartlarını yerine getirmesi halinde, taşıyıcıdan hava yük senedini kendisine vermesini ve eşyayı kendisine teslim etmesini istemeye yetkili olacaktır.
2.
Aksi kararlaştırılmadıkça, eşya gelir gelmez alıcıya bildirmek taşıyıcının görevi olacaktır.
3.
Taşıyıcı eşyanın kaybolduğunu kabul ederse, veya eşya varması gereken tarihten itibaren yedinci günün bitiminde varmamış olursa, alıcı taşıyıcıya karşı taşıma anlaşmasından doğan haklarının takibine yetkili olacaktır.

MADDE 14

Gönderici ile alıcıdan her biri, ayrı ayrı, kendilerine 12 inci ve 13 üncü maddelerle verilen bütün hakları, anlaşma ile konan yükümlülüklerini yerine getirmek şartıyla, kendileri adına veya başkasına vekaleten, kullanabilirler.

MADDE 15

1.
12 inci, 13 üncü ve 14 üncü maddeler, gönderici ile alıcının birbiriyle olan ilişkilerini de, gönderici veya alıcıdan doğan haklarını sahibi üçüncü kişilerin ilişkilerini de etkilemeyecektir.
2.
12 inci, 13 üncü ve 14 üncü maddelerin hükümleri ancak hava yük senedinde açık hüküm konarak değiştirilebilir.

MADDE 16

1.
Gönderici, eşyanın alıcıya tesliminden önce gümrük, şehir girişi veya polis formalitelerinin yerine getirilmesi için gerekli bütün bilgileri vermek ve belgeleri hava yük senedine eklemek zorundadır.Gönderici bu bilgi ve belgelerin yokluğundan, yetersizliğinden veya usulüne uygun olmamasından doğan zararlardan, bu zarar taşıyıcının veya temsilcilerinin kusurundan ileri gelmedikçe, taşıyıcıya karşı sorumludur.
2.
Taşıyıcı bu bilgi ve belgelerin doğruluğunu veya yeterliliğini araştırma zorunda değildir.


MADDE 17

Taşıyıcı, bir yolcunun ölümü veya yaralanması veya herhangi bir bedeni zarara uğraması halinde doğan zarardan sorumlu olacaktır; ancak, bu zararın doğmasına sebep olan kaza, uçakta veya uçağa binme yad uçaktan inme faaliyetlerinden biri sırasında meydana gelmiş olmalıdır.

MADDE 18

1.
Taşıyıcı, kabul edilmiş herhangi bir bagaj veya eşyanın tahribi veya kaybı veya zarara uğraması halinde doğan zarardan sorumlu olacaktır; ancak zarara sebep olan olay hava yolu ile taşıma sırasında meydana gelmiş olmalıdır.
2.
Önceki paragrafta kullanılan anlamda hava yolu ile taşıma, bagaj veya eşyanın, bir hava alanında veya bir uçakta, veya bir hava alanı dışında iniş yapılması halinde herhangi bir yerde, taşıyıcının sorumluluğunda bulunduğu süreyi kapsayacaktır.
3.
Hava yolu ile taşıma süresi, kara, deniz veya nehir yoluyla, bir hava alanı dışında yapılan herhangi bir taşımayı içine almayacaktır. Bununla birlikte, böyle bir taşıma,hava yolu ile taşıma için yapılan bir anlaşmanın gereği olarak yükleme, teslim veya aktarma amacıyla yapılmışsa, herhangi bir zararın, aksi ispatlanmadıkça, hava yolu ile taşıma sırasında meydana gelmiş bir olayın sonucu olduğu farz olunur.

MADDE 19

Taşıyıcı, yolcuların, bagajın veya eşyanın hava yolu ile taşınmasında gecikmesinden doğan zarardan sorumlu olacaktır.

MADDE 20

1.
Taşıyıcı, kendisinin ve temsilcilerinin zararı önlemek için gerekli bütün tedbirleri almış olduklarını veya kendisi veya temsilcileri için bu gibi tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispat ederse, sorumlu olmayacaktır.
2.
Taşıyıcı, bagaj ve yük taşımasında zararın, pilotajdaki, uçağa verilen yer hizmetlerindeki ( handling) ve seyrüseferdeki bir yanlışlıktan ileri geldiğini ve diğer bütün hususlarda kendisini ve temsilcilerinin zararı önlemek için gerekli bütün tedbirleri almış olduklarını ispat ederse, sorumlu olmayacaktır.

MADDE 21

Taşıyıcı zarara, zarar gören kişinin sebep olduğunu veya zararın doğmasında zarar gören kişinin ihmal veya dikkatsizliğinin katkısı bulunduğunu ispat ederse, mahkeme, kendi kanunlarının hükümlerine göre, taşıyıcı kısmen veya tamamen sorumluluktan kurtarabilir.


MADDE 22

1.
Yolcu taşımasında taşıyıcının sorumluluğu her yolcu için 125.000 frankla sınırlı olacaktır. Davanın görüldüğü mahkemenin kanunlarına göre zararın periyodik olarak ödenmesine hükmedilebildiği hallerde, bu ödemelerin toplamı değeri 125.000 frankı aşmayacaktır. Bununla birlikte, taşıyıcı ile yolcu, özel bir anlaşma ile daha yüksek bir sorumluluk sınırı kararlaştırılabilir.
2.
Kabul edilmiş bagaj ve eşya taşımasında taşıyıcının sorumluluğu, kilogram başına 250 frankla sınırlı olacaktır. Meğer ki gönderici, paket taşıyıcıya verilirken, teslim anındaki değerini gösteren özel bir bildirimde bulunmuş ve gerekiyorsa, ek bir meblağ ödenmiş olsun. Bu durumda taşıyıcı, ödeyeceği meblağın bagaj veya eşyanın gönderici için teslim anındaki gerçek değerinden daha büyük olduğunu ispat etmedikçe, bildirimi yapılan meblağı aşmayan bir meblağ ödemekle yükümlüdür.
3.
Yolcunun yanında bulundurduğu şeyler bakımından taşıyıcının sorumluluğu, her yolcu için 5.000 frankla sınırlı olacaktır.
4.
Yukarıda belirtilen meblağların binde dokuz yüz ayarında 65 1/12 miligram altını bulunan Fransız frankı karşılığı olduğu kabul edilecektir. Bu meblağlar herhangi bir milli paraka yuvarlak rakamlar halinde çevrilebilir.

MADDE 23

Taşıyıcının sorumluluğunu kaldıran veya bu sözleşmede belirtilenden daha düşük bir sınır saptayan herhangi bir hüküm, geçerli sayılmaz, ancak böyle bir hükmün geçersizliği, anlaşmanın tümünü geçersiz kılmaz, anlaşma, bu sözleşmenin hükümlerine bağlı kalır.

MADDE 24

1.
18 inci ve 19 uncu maddelerin kapsamına giren hallerde, dayanağı ne olursa olsun herhangi bir tazminat davası, ancak bu sözleşmede belirtilen şartlara ve limitlere bağlı olarak açılabilir.

MADDE 25

1.
Zarar taşıyıcının kasıtlı davranışından veya davanın görüldüğü mahkemenin kanununa göre kasıtlı davranışa eş değer de sayılan bir kusurdan doğmuşsa, taşıyıcı, bu sözleşmenin kendisinin sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan hükümlerinden yararlanmaya hak kazanmayacaktır.
2.
Bu nitelikteki taşımalarda yolcu veya temsilcisi, ilk taşıyıcının bütün seyahat için sorumluluğu açıkça yüklenmiş olması hali dışında, sadece kaza veya gecikmenin meydana geldiği taşımayı yapan taşıyıcıya karşı dava açabilir.


3.


Bagaj veya eşya bakımından, yolcu veya gönderici ilk taşıyıcıya, yolcu veya teslim almaya yetkili alıcı da son taşıyıcıya karşı dava açma hakkına sahiptir.Ayrıca her biri, tahribatın,kaybın, hasarın veya gecikmenin olduğu taşımayı yapan taşıyıcıya karşı dava açabilirler. Bu taşıyıcılar, yolcu veya gönderici veya alıcıya karşı müşterek ve müteselsil olarak sorumlu olacaklardır.
MADDE 26

1.
Bagajın veya eşyanın, teslim almaya yetkili kişi tarafından şikayette bulunmaksızın kabulü, bunların taşıma belgesine uygun olarak ve iyi durumda teslim edildiği hususunda, aksi sabit oluncaya kadar geçerli delil sayılacaktır.
2.
Hasar halinde, teslim almaya yetkili kişinin, hasarın fark edilmesinden sonra derhal taşıyıcıya şikayette bulunması ve bu şikayetin, alınışlarından itibaren bagaj için en geç 3 gün, eşya için en geç 7 gün içinde yapılması gereklidir. Gecikme halinde şikayetin,bagaj veya eşyanın kendi eline geçtiği tarihten itibaren en geç 14 gün içinde yapılması gerekir.
3.
Her şikayetin, yukarıda belirtilen süreler içinde, taşıma belgesi üzerine yazılmak suretiyle veya ayrı bir bildirim halinde yazılı olarak gönderilmesi gereklidir.
4.
Yukarıda belirtilen süreler içinde şikayette bulunulması halinde, hilesi dışında, taşıyıcı aleyhine takibat yapılamaz.

MADDE 27

Sorumlu kişinin ölüm halinde, tazminat davası, bu sözleşmenin hükümlerine göre, onun kanuni varislerine karşı açılır.

MADDE 28

1.
Tazminat davasının, davacının seçimine göre, Yüksek Anlaşma Taraflardan birinin ülkesinde, taşıyıcının ikametgahının veya esas faaliyet merkezinin, ya da, varsa, anlaşmanın yapılmış olduğu işyerinin bulunduğu yer mahkemesinde, veya varış yeri mahkemesinde açılması gerekir.
2.
Usul sorunları, davanın açıldığı mahkemenin kanonlarına göre çözümlenecektir.

MADDE 29

1.
Varış yerine ulaşma tarihinden veya uçağın ulaşması gereken tarihten veya taşımanın durduğu tarihten başlamak üzere 2 yıl içinde dava açılmazsa, tazminat hakkı düşecektir.
2.
Zaman aşımının hesaplanma usulü, davanın açıldığı mahkemenin kanunu ile kararlaştırılacaktır.

MADDE 30

1.
Taşımanın, birbiri ardınca çeşitli taşıyıcılar tarafından yapılacak olması ve 1 inci maddenin üçüncü paragrafında verilen tanıma girmesi halinde, yolcu, bagaj ve eşyayı kabul eden her taşıyıcı bu sözleşme hükümlerine bağlı olacak ve taşımanın kendi yönetiminde yapılan bölümü ile ilgili olduğu ölçüde, taşıma anlaşmasının taraflarından biri sayılacaktır.
2.
Bu nitelikteki taşımalarda yolcu veya temsilcisi, ilk taşıyıcının bütün seyahat için sorumluluğu açıkça yüklenmiş olması hali dışında, sadece kaza veya gecikmenin meydana geldiği taşımayı yapan taşıyıcıya karşı dava açabilir.
3.
Bagaj veya eşya bakımından, yolcu veya gönderici ilk taşıyıcıya, yolcu veya teslim almaya yetkili alıcı da son taşıyıcıya karşı dava açma hakkına sahiptir. Ayrıca her biri, tahribatın, kaybın, hasarın veya gecikmeni olduğu taşımayı yapan taşıyıcıya karşı dava açabilirler. Bu taşıyıcılar, yolcu ve gönderici veya alıcıya karşı müşterek ve müteselsil olarak sorumlu olacaklardır.

Bölüm 4
Birleşik Taşımaya İlişkin Hükümler

MADDE 31

1.
Kısmen hava yolu, kısmen başka herhangi bir yol ile yapılan birleşik taşıma halinde, bu sözleşme hükümleri, taşımanın 1 inci madde çerçevesine girmesi şartıyla, sadece hava yolu taşımalarına uygulanacaktır.
2.
Bu sözleşmedeki hiçbir husus, birleşik taşıma halinde tarafların hava yolu ile taşıma belgesine diğer taşıma türleriyle ilgili şartlar koymalarına engel olmayacaktır; ancak, hava yolu ile taşıma bakımından bu sözleşmenin hükümlerine uyulacaktır.

Bölüm 5
Genel ve Son Hükümler

MADDE 32

Gerek uygulanacak kanunu kararlaştırarak, gerekse yargı yetkisine ilişkin kuralları değiştirerek bu sözleşme ile konulmuş kurallara aykırı davranmak amacıyla, zararın doğuşundan önce taşıma anlaşmasına konan herhangi bir hüküm ve yapılan bütün özel anlaşmalar geçersiz olacaktır. Bununla birlikte, eşya taşımaları için, bu sözleşmeye bağlı olarak 28 inci maddenin birinci paragrafında sözü edilen yargı alanlarından biri içinde yapılacaksa, tahkim şartları konmasına izin verilecektir.


MADDE 33

İşbu Sözleşmenin hiçbir hükmü bir taşıyıcıya, bir taşıma anlaşması intacını redde veya işbu sözleşmenin hükümlerine ters düşmeyen kaideler vazetmeye engel teşkil etmez.

MADDE 34

Bu sözleşme, hava seyrüsefer işletmeleri tarafından, düzenli hava seyrüsefer hatları kurulması amacıyla deneme niteliğinde hava yolu ile yapılan uluslar arası taşımalar da, bir hava taşıyıcısının normal faaliyetinin kapsamı dışında, olağanüstü şartlarda yapılan taşımalara da uygulanmayacaktır.

MADDE 35

Bu sözleşmede kullanılan “ günler” terimi, iş günleri değil, takvim günleri anlamını taşır.

MADDE 36

Bu sözleşme Fransızca olarak bir tek nüsha halinde yapılmış olup, Polonya Dışişleri Bakanlığının Arşivlerinde saklanacak ve aslına uygunluğu usulünce onaylanan birer kopyası, Polonya Hükümeti tarafından Yüksek Sözleşen Taraflardan her birinin hükümetine gönderilecektir.

MADDE 37

1.
Bu sözleşme, onaylanacaktır.Onay belgeleri Polonya Dışişleri Bakanlığının Arşivlerinde saklanacak ve Polonya Hükümeti onaylamayı Yüksek Sözleşen Taraflardan her birinin hükümetine bildirecektir.
2.
Bu sözleşme, Yüksek Sözleşen Taraflardan beş tanesince onaylandığından, beşinci onay belgesinin verilmesinden sonraki doksanıncı günde, bunlar arasında yürürlüğe girecektir.Bundan sonra, sözleşmeyi onaylamış olan Yüksek Sözleşen Taraflarla, onay belgesini veren Yüksek Sözleşen Taraf arasında onay belgesinin verilişinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
3.
Bu sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarih ile her onay belgesinin veriliş tarihini, Yüksek Sözleşen Taraflardan her birinin Hükümetine bildirmek, Polonya Cumhuriyeti Hükümetinin görevi olacaktır.

MADDE 38
1.
Bu sözleşme, yürürlüğe girdikten sonra,herhangi bir devletin katılmasına açık olacaktır.
2.
Katılma, Polonya Cumhuriyeti Hükümetine hitaben bir bildiri ile yapılacak ve onun tarafından Yüksek Sözleşen Taraflardan her birinin hükümetine bildirilecektir.



MADDE 39

1.
Yüksek Sözleşen Taraflardan her biri, Polonya Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak suretiyle bu sözleşmeden çekilebilir. Bu husus Polonya Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Yüksek Sözleşen Taraflardan her birinin Hükümetine derhal bildirilecektir.
2.
Çekilme, çekilme bildirisinden altı ay sonra geçerli olacak ve sadece çekilen tarafı etkileyecektir.

MADDE 40

1.
Herhangi bir Yüksek Sözleşen Taraf, imza veya onay belgesinin verilmesi veya katılma sırasında, bu sözleşmeyi kabul etmesinin, sömürgelerinin, himayesi, mandası, egemenliği, otoritesi veya hükümranlığı altında bulunan ülke ve bölgelerin hiçbiri veya herhangi biri için geçerli olmadığı bildiriminde bulunabilir.
2.
Aynı şekilde, herhangi bir Yüksek Sözleşen Taraf, ilk bildiriminde dışarıda bırakmış olduğu sömürgelerinin, himayesi, mandası, egemenliği, otoritesi veya hükümranlığı altında, bulunan ülke veya bölgelerin tümü veya herhangi biri adına sonradan sözleşmeye katılabilir.
3.
Herhangi bir Yüksek Sözleşen Taraf Sömürgeleri, himayesi, mandası, egemenliği, otoritesi veya hükümranlığı altında b ulunan ülke veya bölgelerin tümü veya herhangi biri için ayrı ayrı, bu sözleşmeden hükümlerine uygun olarak çekilebilir.

MADDE 41

Herhangi bir Yüksek Sözleşen Taraf, bu sözleşmenin yürürlüğe girişinden en az iki yıl sonra sözleşmede yapılabilecek herhangi bir değişikliği görüşmek üzere yeni bir uluslar arası konferansın toplanmasını istemek hakkına sahiptir. Bu amaçla, bu konferans için hazırlık yapmak üzere gerekli tedbirleri alacak olan Fransa Cumhuriyeti Hükümeti ile temasa geçecektir.
Varşova’ da, 12 Ekim 1929’ da yapılan bu sözleşme 31 Ocak 1930’ a kadar imzaya açık kalacaktır.

EK PROTOKOL

2 inci madde ile ilgili

Yüksek Sözleşen Taraflar, onay veya katılma sırasında, bu sözleşmenin 2 inci maddesinin birinci paragrafının, doğrudan doğruya devlet, sömürgeleri veya himayesi, mandası, egemenliği, hükümranlığı veya otoritesi altında bulunan herhangi bir bölge veya ülke tarafından hava yolu ile yapılan uluslar arası taşımalara uygulanmayacağı bildiriminde bulunma haklarını saklı tutarlar.

 

12 EKİM 1929 TARİHİNDE VARŞOVA’ DA İMZALANAN ULUSLARARASI HAVA TAŞIMALARINA İLİŞKİN BAZI KURALLLARIN BİRLİŞTİRİLMESİ HAKKINDA SÖZLEŞMEYİ DEĞİŞTİREN PROTOKOL

AŞAĞIDA İMZALARI BULUNAN HÜKÜMETLER

12 Ekim 1929 tarihinde Varşova da imzalanan Uluslar arası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Sözleşmede değişiklik yapılmasının uygun olduğunu düşünerek,

Aşağıdaki gibi Anlaşmışlardır :


FASIL 1
Sözleşmedeki Değişiklikler


MADDE I

Sözleşmenin 1 inci maddesinin
a) 2 inci paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır:
<>
b) 3 üncü paragraf çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır.
<<>>


MADDE II

Sözleşmenin 2 inci maddesinin –
2 inci paragrafı çıkarılacak ve aşağıdaki paragraf bunun yerine konacaktır
<<>>
Sözleşmenin 3 üncü maddesinin-
a)
1 inci paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır:-
<< 1. Yolcu taşımalarında, şu hususların yer aldığı bir bilet verilecektir:
(a) Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi
(b)Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir Devletin ülkesinde olmak üzere, hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşen Taraf Ülkesi içinde ise, bu duraklama yerlerinden en az birini gösteren bir bilgi.
(c) Eğer yolcunun seyahatinin son varış yeri veya durak yeri, hareket ettiği ülkeden başka bir ülke içinde ise, Varşova Sözleşmesinin uygulanabileceğini ve Sözleşmenin ölüm veya bedensel zarar ile bagajın kaybı veya hasarı bakımından taşıyıcının sorumluluğunu düzenlediğini ve birçok hallerde sınırlandığını belirten bir not.>>
b)
2 inci paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır:
<<>>


MADDE IV
Sözleşmenin 4 üncü maddesinin-
a)1 inci, 2 inci ve 3 üncü paragrafları çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraflar konacaktır : -
<< 1. Kayıtlı, bagajın taşınmasında bir bagaj senedi verilecektir; bu bagaj senedi 3 üncü maddenin 1 inci paragrafı hükümlerine uyan bir yolcu biletinin içinde veya onunla birleştirilmiş olmadıkça, içinde aşağıdaki hususlar bulunacaktır.
(a)Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi;
(b)Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir Devletin Ülkesinde olmak üzere hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşmesinin uygulanabileceğini ve Sözleşmenin, bagajın kaybı veya hasarı bakımından taşıyıcının sorumluluğunu düzenlediğini ve birçok hallerde sınırlandığını belirten bir not.>>
b)4 üncü paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır :_
<>


MADDE V

Sözleşmenin 6 ıncı maddesinin-
3 üncü paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki madde konacaktır:-
<<>>

MADDE V

Sözleşmenin 6 ıncı maddesinin-
3 üncü paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki madde konacaktır:-
<<>>

MEDDE VI

Sözleşmenin 8 inci maddesi çıkarılacak ve yerine aşağıdaki madde konacaktır:-
<< Hava yük senedinde aşağıdaki hususlar bulunacaktır :
a) Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi;
b) Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir devletin ülkesinde olmak üzere, hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşen Taraf Ülkesi içinde ise, bu duraklama yerlerinden en az birini gösteren bir bilgi;
c) Taşımanın bitiş yeri veya duraklama yeri başladığı ülkeden başka bir ülke içinde ise, Varşova Sözleşmesinin uygulanabileceğini ve Sözleşmenin, yükün kaybı veya hasır bakımından taşıyıcının sorumluluğunu düzenlediğini ve birçok hallerde sınırlandığını belirten bir not.>>

MADDE VII

Sözleşmenin 9 uncu maddesi çıkarılacak ve yerine aşağıdaki madde konacaktır;-
<<>>

MADDE VIII

Sözleşmenin 10 uncu maddesinin-
2 inci paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır:-
<<>>

MADDE IX

Sözleşmenin 15 inci maddesine-
Aşağıdaki paragraf eklenecektir:-
<<>>


MADDE IX

Sözleşmenin 15 inci maddesine-
Aşağıdaki paragraf eklenecektir:-
<<>>

MADDE X

Sözleşmenin 20 nci maddesinin 2 inci paragrafı çıkarılacaktır.

MADDE XI

Sözleşmenin 22 inci maddesi çıkarılacak ve yerine aşağıdaki madde konacaktır:-
Madde 22
<<1.İnsanların taşınmasında taşıyıcının sorumluluğu her yolcu için iki yüz elli bin frankla sınırlandırılmıştır; Davaya el koyan mahkemenin kanunlarına göre zararın periyodik olarak ödenmesine hükmedilebildiği hallerde, bu ödemelerin toplam değeri iki yüz elli bin frankı aşmayacaktır. Bununla birlikte,taşıyıcı ile yolcu, daha yüksek bir sorumluluk sınırı kararlaştırabilirler
2. a)Kayıtlı bagaj ve yük taşımasında taşıyıcının sorumluluğu, kilogram başına iki yüz elli frankla sınırlandırılmıştır, meğer ki, yolcu veya gönderici, paket taşıyıcıya verilirken, varış yerinde teslimi anındaki değerini gösteren özel bir bildirimde bulunmuş ve gerekiyorsa, ek bir meblağ ödemiş olsun. Bu durumda taşıyıcı, ödeyeceği meblağın, bagaj veya yükün, yolcu veya gönderici için, varış yerinde teslimi anındaki gerçek değerinden daha büyük olduğunu ispat etmedikçe, bildirimi yapılan meblağı aşmayan bir meblağ ödemekle yükümlüdür.
b)Kayıtla bagaj veya yükün bir bölümünün veya içinde bulunan herhangi bir şeyin kaybı, hasarı veya gecikmesi halinde taşıyıcının sorumluluğunun sınırlandırılacağı miktarın kararlaştırılmasında dikkate alınacak ağırlı, sadece ilgili paket, veya paketlerin toplam ağırlığı olacaktır. Bununla birlikte, kayıtlı bagaj veya yükün bir bölümünün veya içinde bulunan bir şeyin kaybı,hasarı veya gecikmesi, aynı bagaj senedinin veya hava yük senedinin kapsamına giren diğer parçaların değerini etkilerse, bu paket veya paketlerin toplam ağırlığı da sorumluluk sınırının kararlaştırılmasında dikkate alınacaktır.
3. Yolcunun yanında bulunduğu şeyler, bakımından taşıyıcının sorumluluğu her yolcu için beş bin frankla sınırlıdır.
4.Bu maddede belirtilen limitler, mahkemenin bunlara ek olarak, davacının yaptığı mahkeme masraflarının veya dava ile ilgili olarak yaptığı diğer masrafların bir bölümünün veya tümünün ödenmesini, kendi kanununa göre, karara bağlanmasına engel olmayacaktır.Eğer mahkeme masrafları ve dava ile ilgili diğer masraflar dışarıda kalmak üzere hüküm olunan tazminat miktarı, zararı doğuran olayın meydana gelmesinden itibaren altı aylık bir süre içinde veya eğer daha sonra ise davanın açılmasından önce, taşıyıcının yazılı olarak davacıya teklif ettiği meblağı aşmıyorsa, yukarıdaki hüküm uygulanmayacaktır.
5. Bu maddede frank olarak sözü edilen meblağların binde dokuz yüz ayarında altmış beş buçuk miligram altını bulunan bir para birimi karşılığı olduğu kabul edilecektir. Bu meblağlar milli paralara yuvarlak rakamlar halinde çevrilebilir. Bu meblağların altından başka milli paralara çevrilmesi, hukuki işlemler bakımından hasar tarihinde bu paraların taşıdığı altın değerine göre yapılacaktır.>>

MADDE XII

Sözleşmenin 23 üncü maddesinde bulunan hüküm 1 inci paragraf olarak numaralandırılacak ve aşağıdaki paragraf buraya eklenecektir :-
<<>>

MADDE XIII

Sözleşmenin 25 inci maddesinin;
paragrafları çıkarılacak ve yerine aşağıdaki hüküm konacaktır:-
<< Zararın, taşıyıcının işçilerinin veya temsilcilerinin zarar vermek kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek dikkatsizce yaptıkları bir hareket veya ihmal sonuncunda meydana geldiği ispatlanırsa, 22.maddede belirtilen sorumluluk limitleri uygulanmayacaktır;
ancak, bir işçi veya temsilcinin böyle bir hareketi veya ihmali halinde onun kendi görevi çerçevesi içinde hareket ettiğinin de ispatı gerekir.>>

MADDE XIV

Sözleşmenin 25 inci maddesinden sonra ,aşağıdaki madde konacaktır:-
<
1.
Bu Sözleşmenin kapsamında bulunan bir zarar dolayısıyla taşıyıcının bir işçisi veya temsilcisine karşı bir dava açılırsa, kendisi, görevi çerçevesi içinde hareket ettiğini ispatladığı takdirde, 22 inci maddeye göre taşıyıcının yararlanma hakkına sahip olduğu sorumluluk limitlerinden yararlanmaya hakkı olacaktır.
2.
Bu durumda, taşıyıcıdan, işçilerden veya temsilcilerden alınabilecek meblağların toplamı söz konusu limitleri aşmayacaktır.
3.
Zararın, işçi veya temsilcinin zarar vermek kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek dikkatsizce yaptığı bir hareket veya ihmal sonuncunda meydana geldiği ispatlanırsa, bu maddenin 1 inci ve 2 inci paragraflarının hükümleri uygulanmayacaktır.>>

MADDE XV

Sözleşmenin 26 ıncı maddesinin, 2 inci paragrafı çıkarılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konacaktır.
<<>>

MADDE XVI

Sözleşmenin 34 üncü maddesi çıkarılacak ve yerine aşağıdaki konacaktır:-
<<>>

MADDE XVII

Sözleşmenin 40 ıncı maddesinden sonra aşağıdaki madde konacaktır:-
<< Madde 40 A
1. Sözleşmenin 37 inci maddesinin 2 inci paragrafındaki ve 40 ıncı maddesinin 1 inci paragrafındaki Yüksek Sözleşen Taraf deyimi, Devlet anlamını taşıyacaktır. Diğer bütün hallerde, Yüksek Sözleşen Taraf deyimi, sözleşmeyi onaylaması veya sözleşmeye katılması yürürlüğe girmiş olan ve Sözleşmeden çekilmesi yürürlüğe girmemiş olan bir Devlet anlamını taşıyacaktır.
2.Sözleşmeni amacı bakımından ülke sözcüğü, bir Devletin yalnız ana ülkesi değil, aynı zamanda o Devletin, dış ilişkilerinden sorumlu olduğu bütün diğer ülkeler anlamını taşır.>>


FASIL 2
Sözleşmenin Değiştirilmiş Şeklinin Uygulama Alanı

MADDE XVIII

Sözleşmenin bu Protokolle değiştirilmiş şekli, Sözleşmenin 1 nci maddesinde tanımlanan uluslar arası taşımaya uygulanacaktır; bu şartla ki, o maddede belirtilen hareket ve varış yerleri ya bu Protokole taraf olan iki Devletin ülkelerinde, ya da, başka bir Devletin ülkesi içinde, kararlaştırılmış bir durak yeri bulunmak üzere, bu Protokole taraf olan tek bir Devletin ülkesinde olacaktır.

FASIL 3
Son Hükümler

MADDE XIX

Bu Protokolün Tarafları arasında, Sözleşme ve Protokol, bir tek metin olarak okunacak ve yorumlanacak ve 1955’ de Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesi olarak anılacktır.
MADE XX

Bu Protokol, 22 nci maddenin birinci paragrafı hükümleri uyarınca yürürlüğe gireceği tarihe kadar, bu Protokolün kabul edildiği Konferansa katılan herhangi bir Devletin veya o tarihe kadar Sözleşmeyi onaylamış veya Sözleşmeye katılmış herhangi bir devletin imzasına açık tutulacaktır.


MADDE XXI

1. Bu Sözleşme, imzalayan devletlerin onayına bağlı olacaktır.
2.Bu Protokolün Sözleşmeye Taraf olmayan herhangi bir Devlet tarafından onaylanması, Sözleşmenin bu Protokolle değiştirilmiş şekline katılması demek olacaktır.
3.Onay belgeleri Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine verilecektir.

MADDE XXII

1. Bu Protokol, imzalayan otuz Devlet onay belgelerini verdiklerinde, 30 uncu onay belgesinin verilişinden sonraki doksanıncı günde bunlar arasında yürürlüğe girecektir. Bundan sonra onaylanan her Devlet için, onay belgesini vermesinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
2.Bu Protokol yürürlüğe girdiğinde, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Birleşmiş Milletlere tescil ettirilecektir

MADDE XIII

1. Bu Protokol yürürlüğe girişinden sonra, imzalamamış olan herhangi bir Devletin katılmasına açık olacaktır.
2. Sözleşmeye Taraf olmayan herhangi bir Devletin bu Protokole katılması, Sözleşmenin bu Protokolle değiştirilmiş şekline katılması demek olacaktır.
3.Katılma , katılma belgesinin Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine verilmesi suretiyle yapılacak ve belgenin verilişinden sonraki doksanıncı günde geçerli olacaktır.

MADDE XXIV

1. Bu Protokolün Taraflarından herhangi biri Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak suretiyle bu Protokolden çekilebilir.
2. Çekilme, bildirimin Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından alındığı tarihten itibaren altı ay sonra geçerli olacaktır.
3. Bu Protokole Taraf olanlar arasında, bunlardan herhangi birinin 39. maddesi uyarınca Sözleşmeden çekilmesi, herhangi bir şekilde Sözleşmenin bu Protokolle değiştirilmiş şeklinden çekilmesi anlamına gelmeyecektir.

MADDE XXV

1. Bu Protokol, bu maddenin 2 inci paragrafı uyarınca hakkında bir bildirimde bulunulmuş olan ülkeler dışında, bu Protokole Taraf olan bir Devletin dış ilişkilerinden sorumlu, bulunduğu bütün ülkelere uygulanacaktır.
2. Herhangi bir Devlet, onay veya katılma belgesini verdiği sırada, bu Protokolü kabul etmesinin dış ilişkilerden kendisinin sorumlu olduğu bir veya daha fazla ülke için geçerli olmadığı bildiriminde bulunabilir.
3. Herhangi bir Devlet, daha sonra, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirmek suretiyle, daha önce bu maddenin 2 inci paragrafına göre hakkında bildirimde bulunmuş olduğu ülkelerin herhangi birini veya tümünü bu Protokolün kapsamına alabilir.
4. Bu Protokol taraf olan herhangi bir Devlet, 24 üncü maddenin 1 inci paragrafı hükümlerine göre, dış ilişkilerden kendisinin sorumlu olduğu ülkelerin herhangi biri veya tümü için, ayrı ayrı, bu Protokolden çekilebilir.

MADDE XXVI

Bu Protokole rezerv konulamaz, ancak herhangi bir Devlet, Polonya Halk Cumhuriyetine her an yazılı tebligatta bulunarak, bu Protokol ile edilmiş Sözleşmenin, bütün taşıma kapasitesi o ülkenin askeri makamları tarafından veya bu makamlar namına ayrılan o ülkede kayıtlı olan uçaklarla, askeri makamlar için yolcu, yük ve bagaj nakline uygulanmayacağını belirtebilir.

MADDE XXVII

Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümet Sözleşmeye veya bu Protokolü imzalamış olan bütün Devletlere, Uluslar arası Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine veya Birleşmiş Milletler Teşkilatının üyesi olan bütün Devletlere ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına aşağıdaki hususları derhal bildirecektir.
a) Bu Protokolü imzalayan herhangi bir Devlet imza tarihi;
b) Bu Protokole ilişkin olarak verilen herhangi bir onay veya katılma belgesi ve veriliş tarihi;
c) Bu Protokolün, 22 inci maddesinin 1 inci paragrafı uyarınca yürürlüğe girdiği tarih;
d) Alınan herhangi bir çekilme bildirimi ve tarihi;
e) 25 inci madde uyarınca yapılan herhangi bir bildirimin alışışı ve tarihi;
f) 26 ncı madde uyarınca yapılan herhangi bir bildirimin alınışı ve tarihi.
Yukarıdakileri tasdiken, usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş temsilciler bu Protokolü imza etmişlerdir. Bin dokuz yüz Elli Beş yılının Eylül ayının yirmi sekizinci günü, Lahey’ de aynı derecede geçerli olmak üzere İngilizce, Fransızca ve İspanyolca dillerinde üç metin halinde yapılmıştır. Herhangi bir tutarsızlık halinde, Sözleşmenin yapılmış olduğu dil Fransızca ve İspanyolca dillerinde üç metin halinde yapılmıştır. Herhangi bir tutarsızlık halinde, Sözleşmenin yapılmış olduğu dil olan Fransızca metin üstün tutulacaktır.
20 nci maddeye göre imzaya açık kalacak olan bu Protokol, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine verilecek ve bu Hükümet, aslına uygunluğu usulünce onaylanmış kopyalarını, Sözleşmeyi veya bu Protokolü imzalamış olan bütün Devletlere, Sözleşmeye veya bu Protokole taraf olan bütün Devletlere, Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatının veya Birleşmiş Milletler Teşkilatının üyesi olan bütün devletlere Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına gönderecektir.

AKDİ TAŞIYICIDAN BAŞKA BİR ŞAHIS TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ULUSLAR ARASI HAVA TAŞIMALARINA İLİŞKİN BAZI KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDA VARŞOVA SÖZLEŞMESİNE EK SÖZLEŞME

BU SÖZLEŞMEYİ İMZALAYAN DEVLETLER
Varşova Sözleşmesinin, taşıma akdine taraf olmayan bir şahıs tarafından gerçekleştirilen uluslar arası taşımaya ilişkin özel kuralları içermediğini dikkate alarak,
Bu duruma uygulanabilir kuralları düzenlemeye istekli olunmasını da dikkate alarak,
Aşağıdaki gibi ANLAŞMIŞLARDIR:

MADDE I

Bu sözleşmede yer alan,
a) “ Varşova Sözleşmesi” , b) paragrafında atıf yapılan taşıma akdi hükümlerine göre, taşımanın birine veya diğerine olmasına göre 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova’ da imzalanan Uluslar arası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesine ilişkin Sözleşme veya 1955’ de Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesi anlamına gelir
b) “Akdi taşıyıcı”, bir yolcu veya bir gönderici ile veya yolcu veya gönderici namına hareket eden bir şahıs ile akdettiği Varşova Sözleşmesine tabi bir taşıma akdine taraf bir şahıs anlamına gelir.
c) “ Fiili taşıyıcı” , akdi taşıyıcı tarafından verilen yetkiye dayanak (b) paragrafındaki taşımayı kısmen veya tamamen yapan, ancak o kısma ilişkin olarak Varşova Sözleşmesine göre birbiri ardına taşıma yapan taşıyıcı olmayan, akdi taşıyıcı dışındaki bir şahıs anlamına gelir. Bu yetki, aksi ispat edilmedikçe verilmiş addedilir.

MADDE II

Bu Sözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça, eğer 1. maddenin b) paragrafındaki taşıma akdine uygun olarak bir fiili taşıyıcı Varşova Sözleşmesine tabi taşımanın bir kısmını veya tamamını gerçekleştirirse, akdi taşıyıcı ve fiili taşıyıcı; ilki, taşıma akdinde öngörülen taşımanın tamamı, ikincisi, öngörülen taşımanın gerçekleştirdiği bölümü için Varşova Sözleşmesi hükümlerine tabi olurlar.

MADDE III

1. Fiili taşıyıcının gerçekleştirdiği taşımaya ilişkin olarak, fiili taşıyıcının veya adamlarının kendi görevleri çerçevesinde yaptıkları hareket ve ihmalleri , akdi taşıyıcının da hareket ve ihmalleri olarak kabul edilecektir.
2.Fiili taşıyıcının gerçekleştirdiği taşımaya ilişkin olarak, akdi taşıyıcının veya adamlarının kendi görevleri çerçevesinde yaptıkları hareket ve ihmalleri fiil taşıyıcının da hareket ve ihmalleri olarak kabul edilecektir.Bununla beraber bu hareket ve ihmallerin hiç biri, fiili taşıyıcıyı Varşova Sözleşmesi 22. maddesinde öngörülen sınırlamaları aşan bir sorumluluğa tabi kılmayacaktır. Akdi taşıyıcı tarafından Varşova Sözleşmesi ile yüklenilmeyen bir yükümlülüğün üstlenilmesine ilişkin bir özel sözleşme, veya Varşova Sözleşmesi ile öngörülen hakların herhangi birinden feragat veya adı geçen Sözleşmenin 22.maddesinde öngörülen varış yerinde teslimdeki özel menfaate ilişkin herhangi bir özel beyan, fiili taşıyıcının kabulü dışında fiili taşıyıcı hakkında bağlayıcı nitelik taşımayacaktır.

MADDE IV

Varşova Sözleşmesinin uygulanmasında, taşıyıcıya yapılacak şikayetler ve verilerek talimatlar, ister akdi taşıyıcıya veya ister fiili taşıyıcıya gönderilmiş olsun, aynı derecede hüküm ifade edecektir. Bununla beraber, Varşova Sözleşmesi 12.maddesindeki talimatlar sadece akdi taşıyıcıya gönderildiğinde hüküm ifade edecektir.

MADDE V

Fiili taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen taşımaya ilişkin olarak, bu taşıyıcının veya akdi taşıyıcının adamları, görevleri çerçevesinde hareket ettikleri ispat ederlerse, Varşova Sözleşmesindeki sorumluluk sınırlamasının uygulanmasını engelleyecek bir şekilde davrandıkları ispat edilmedikçe, bu sözleşmede taşıyıcıya uygulanabilir sorumluluk sınırlanmasından yararlanmaya hak kazanırlar.

MADDE VI

Fiili taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen taşımaya ilişkin olarak, bu taşıyıcıdan, akdi taşıyıcıdan ve görevleri çerçevesinde hareket eden ve bunların adamlarında alınabilecek tazminat miktarının toplamı, bu Sözleşme uyarınca, gerek akdi taşıyıcıya, gerek fiili taşıyıcıya yüklenebilecek en yüksek tazminattan daha fazla olamaz; belirtilen bu şahıslardan hiç biri kendisine uygulanabilir sınırlamayı aşan tutarlardan sorumlu olmayacaktır.

MADDE VII

Fiili taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen taşımaya ilişkin olarak, tazminat davaları, davacının seçimine göre, bu taşıyıcıya karşı veya akdi taşıyıcıya karşı veya bunların birine veya ikisine karşı münferiden ve müştereken açılabilir. Eğer dava sadece bu taşıyıcılardan birine karış açılmışsa, anılan taşıyıcı diğer taşıyıcıya davaya dahil olması için davanın açıldığı mahkemede davayı ihbar hakkına sahiptir. Davaya dahil olmanın sonuçları ile aynı şekilde bu kişiye uygulanabilecek usul davanın açıldığı mahkemenin kanununa göre çözümlenir.

MADDE VIII

Bu Sözleşmenin VII. Maddesinde öngörülen herhangi bir tazminat davası, davacının seçimine göre, ister akdi taşıyıcıya karşı Varşova Sözleşmesinin 28. maddesinde belirtilen davanın açılabileceği mahkemelerden birinde, ister fiili taşıyıcının iş merkezi veya ikametgahı mahkemesinde açılmalıdır.

MADDE IX

1. Akdi veya fiili taşıyıcının bu sözleşmede belirlenen sorumluluklarını kaldıran veya bu Sözleşme ile belirlenen sınırlamalardan daha düşük bir sınırlama saptayan her hangi bir akdi hüküm yoklukla maluldür. Ancak böyle bir hükmün yoklukla malul olması taşıma akdinin anlaşmanın tümünü geçersiz kılmaz, anlaşma, bu Sözleşmenin hükümlerine bağlı kalır.
2. Fiili taşıyıcının gerçekleştirdiği taşımaya ilişkin olarak taşınan yükün kendi ayıbından vay tabiatından doğan zarara veya kayba ilişkin taşıma akdi hükümlerine önceki paragraf uygulanmaz.
3. Gerek uygulanacak kanunu kararlaştırarak, gerekse yargı yetkisine ilişkin kuralları değiştirerek bu Sözleşme ile konulmuş kurallara aykırı davranmak amacıyla, zararın doğuşundan önce taşıma akdine konan herhangi bir hüküm ve yapılan bütün özel anlaşmalar geçersiz olacaktır. Bununla birlikte, yük taşımaları için, bu Sözleşme sınırlamalarına bağlı olarak VII’ nci maddede sözü edilen yargı alanlarından biri içinde yapılacaksa, tahkim şartları konmasına izin verilecektir.

MADDE X

7.madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, bu Sözleşmenin hiçbir hükmü iki taşıyıcı arasında hak ve borçları etkileyecek şekilde tefsir edilemez.

MADDE XI

Bu Sözleşme, 13. maddede öngörülen şekilde yürürlüğe gireceği tarihe kadar Uzmanlaşmış herhangi bir Ajansa veya Birleşmiş Milletler Teşkilatına Üye Devletlerin imzasına açık tutulacaktır.

MADDE XII

1. Bu Sözleşme imzalayan Devletlerin onayına bağlı olacaktır.
2. Onay belgeleri Meksika Birleşik Devletleri Hükümetine tevdi edilecektir.

MADDE XIII

1. Bu Sözleşme imzalayan beş Devlet onay belgelerin tevdi ettiklerinde beşinci onay belgesinin tevdi edildiği tarihten doksanıncı günde bu Devletler arasında yürürlüğe girecektir. Bundan sonra onaylayacak her Devlet bakımından sözleşme onay belgesinin tevdi tarihini takip eden doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
2. Bu Sözleşme yürürlüğe girdiğinde Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı nezdinde Meksika Birleşik Devletleri Hükümetince tescil ettirilecektir.

MADDA XIV

1. Bu Sözleşme, yürürlüğe girmesinden sonra Birleşmiş Milletler Teşkilatı veya uzmanlaşmış bir Ajansa üye her bir Devletin katılımına açık tutulacaktır.
2. Bu katılım, bir katılım belgesinin Meksika Birleşik Devletleri Hükümetine tevdi edilmesi suretiyle yapılacak ve tevdi tarihini takip eden doksanıncı günde hüküm ifade edecektir.

MADDE XV

1. Sözleşmeye taraf her Devlet Meksika Birleşik Devletler Hükümetine vereceği bir bildirim ile bu Sözleşmeden çekilebilir.
2. Bu çekilme, çekilme bildiriminin Meksika Birleşik Devletleri Hükümetince alınmasından altı ay sonra hüküm ifade edecektir.

MADDE XVI

1. Sözleşmeye taraf her Devlet, onaylama sırasında veya katılım sırasında veya daha sonra, Meksika Birleşik Devletleri Hükümetine göndereceği bir bildirimle dış ilişkilerde temsil ettiği ülkelerden herhangi birini bu Sözleşme kapsamına alabilir.
2. Belirtilen bildirimin Meksika Birleşik Devletleri Hükümetince alınmasından doksan gün sonra bu Sözleşme bildirimde öngörülen ülkeleri kapsayacaktır.
3. Sözleşmeye taraf her Devlet, XV. Madde hükümlerine göre dış ilişkilerde temsil ettiği ülkelerden herhangi biri veya tümü için, ayrı ayrı, bu sözleşmeden çekilebilir.

MADDE XVII

Bu sözleşmeye hiçbir ihtirazı kayıt kabul edilmeyecektir.

MADDE XVIII

Meksika Birleşik Devletleri Hükümeti,
a) Bu Sözleşmeye konulan her biri imzayı ve imza tarihini,
b) Herhangi bir onaylama veya katılma belgesinin tevdi edilmesini ve tevdi edilme tarihin,
c) XII. Maddenin 1. paragrafına uygun olarak sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihi,
d) Çekilme bildirimlerinin alınışını ve tarihini,
e) XVI. Madde uyarınca yapılan herhangi bir bildirimin veya beyanın alınışını ve tarihini,
Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına ve Uzmanlaşmış bir Ajansa veya Birleşmiş Milletler Teşkilatına üye her Devlete bildirecektir.
Yukarıdakileri tasdiken, usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş temsilciler bu Sözleşmeyi imza etmişlerdir.
Bin dokuz yüz altmış bir yılın Eylül ayının on sekizinci günü, Guadalajara’ da aynı derecede geçerli olmak üzere, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca dillerinde üç metin halinde yapılmıştır.Herhangi bir tutarsızlık halinde, 12 Ekim 1929’ da Varşova Sözleşmesinin yazıldığı Fransızca metin üstün tutulacaktır. Meksika Birleşik Devletleri Hükümeti bu sözleşmenin Rusça tercümesini yaptıracaktır.
Bu Sözleşme Meksika Birleşik Devletleri Hükümetine verilecek ve Sözleşme bu Hükümet nezdinde XI. Madde hükümlerine uygun olarak imzaya açık tutulacak ve bu Hükümet aslına uygunluğu onaylanmış kopyaları Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına ve Uzmanlaşmış bir Ajansa veya Birleşmiş Milletler Teşkilatına üye olan Devletlere gönderecektir.

28 EYLÜL 1955’ TE LAHEY’ DE YAPILAN PROTOKOLLE TADİL EDİLEN 12
EKİM 1929’ DA VARŞOVA7 DA İMZALANAN ULUSLAR ARASI HAVA
TIŞMALARINA İLİŞKİN BAZI KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDAKİ
SÖZLEŞMEYİ DEĞİŞTİREN PROTOKOL

AŞAĞIDA İMZASI BULUNAN HÜKÜMETLER
28 Eylül 1955’ te Lahey’ de yapılan Protokolle tadil edilen 12 Ekim 1929’ da Varşova’ da imzalanan uluslar arası hava taşımalarına ilişkin bazı kuralların birleştirilmesi hakkındaki Sözleşmeyi değiştirmeye istekli olunmasını dikkate alarak,

Aşağıdaki gibi ANLAŞMIŞLARDIR :



Fasıl 1
Sözleşmedeki Değişiklikler


MADDE I

Bu fasıl ile tadil edilen Sözleşme hükümleri, 19555’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova sözleşmesi hükümleridir.

MADDE II

Sözleşmenin 3. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır:
“ Madde 3
1.
Yolcu taşımasında, şu kayıtları içeren bir bireysel veya toplu taşıma belgesi verilecektir :
a) Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi;
b) Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir Devletin ülkesinde olmak üzere, hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşen Taraf ülkesi içinde ise, bu duraklama yerlerinden en az birini gösteren bir bilgi.
2.
Paragraf 1 a ve b’ deki bilgilerin kaydını ihtiva eden her türlü diğer vasıta anılan paragraftaki taşıma belgesinin tesellümü yerine ikame edilebilir.
3.
Önceki paragrafların hükümlerinin yerine getirilmemesi taşıma anlaşmasının varlığını veya geçerliliğini etkilemeyecek, sorumluluğun sınırlandırılmasına ilişkin olanlar dahil, taşıma anlaşması aynı ölçüde bu Sözleşmenin kurallarına bağlı olacaktır.

MADDE III

Sözleşmenin 4. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır:
“ Madde 4
1.
Kayıtlı bagaj taşımasında, 3. maddenin 1. paragrafı hükümlerine uygun olarak bir taşıma belgesinin içinde veya onunla birleştirilmiş olmadıkça, aşağıdaki hususları içeren bir bagaj kuponu verilecektir.
c) Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi;
d) Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir Devletin ülkesinde olmak üzere, hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşen Taraf ülkesi içinde ise, bu duraklama yerlerinden en az birini gösteren bir bilgi.
2.
Paragraf 1 a ve b’ deki bilgilerin kaydını ihtiva eden her türlü diğer vasıta anılan paragraftaki taşıma belgesinin tesellümü yerine ikame edilebilir.
3.
Önceki paragrafların hükümlerinin yerine getirilmemesi taşıma anlaşmasının varlığını veya geçerliliğini etkilemeyecek, sorumluluğun sınırlandırılmasına ilişkin olanlar dahil, taşıma anlaşması aynı ölçüde bu Sözleşmenin kurallarına bağlı olacaktır.”

MADDE IV

Sözleşmenin 17. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“Madde 17
1. Bir yolcunun ölümü veya cismani zarara uğraması halinde, sadece ölüm veya cismani zararı doğuran olayın hava aracında veya hava aracına binme veya hava aracından inme faaliyetlerinden biri sırasında meydana gelmesi şartıyla, doğan zarardan taşıyıcı sorumludur. Bununla birlikte, ölüm veya cismani zarara sadece yolcunun sıhhi durumu neden olmuşsa taşıyıcı sorumlu değildir.
2. Bagajın tahribi, kaybı veya hasara uğraması halinde, sadece bagajın tahribine, kaybına veya hasara uğramasına neden olan olayın hava aracında veya hava aracına yükleme veya boşaltma faaliyetlerinden biri sırasında veya bagajın taşıyıcının koruması altında olduğu süre içinde meydana gelmesi şartıyla, doğan zarardan taşıyıcı sorumludur. Bununla birlikte, zarar sadece bagajın tabiatından veya ayıbından doğuyorsa taşıyıcı sorumlu değildir.
3.Bu Sözleşmede aksi belirtilmedikçe, bagaj terimi, kayıtlı bagaj ile yolcunun taşıdığı şeyleri ifade eder.”

MADDE V

Sözleşmenin 18. maddesinde-
1. ve 2.paragraflar çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ 1. Zarara sebep olan olay hava taşıması esnasında meydana gelmiş ise, taşıyıcı, yükün, tahribi veya kaybı veya hasara uğraması halinde doğan zarardan sorumludur.
2. Önceki paragraftaki anlamıyla hava taşıması, yükün, bir hava alanında veya hava aracında veya hava alanı dışına iniş yapılması halinde herhangi bir yerdi, taşıyıcının koruması altında bulunduğu süreyi kapsar.”

MADDE VI

Sözleşmenin 20. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 20
1. Yolcu ve bagaj taşımasında, taşıyıcı, kendisinin ve adamların zararı önlemek için gerekli bütün tedbirleri almış olduklarını veya bu tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispatlarsa, gecikmeden doğan zarardan sorumlu olmayacaktır.
2. Yük taşımasında , taşıyıcı, kendisinin ve adamlarının zararı önlemek için gerekli bütün tedbirleri almış olduklarını veya bu tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispatlarsa, tahrip, kayıp, hasar veya gecikmeden doğan zarardan sorumlu olmayacaktır.”

MADDE VII

Sözleşmenin 21. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 21
Tazminat talep eden kişinin kusuruyla zarar neden olduğunu veya iştirak ettiğini taşıyıcı ispat ettiği takdirde, bu kusurun zarara neden olduğu veya iştirak ettiği ölçüde, taşıyıcı bu şahsa karşı kısmen veya tamamen sorumluluktan kurtulacaktır. Yolcudan başka bir şahıs tarafından yolcunun ölümü veya cismani zarara uğraması nedeniyle tazminat talep edilmesi halinde, bu yolcunun, kusuruyla zarara neden olduğunu veya iştirak ettiğini taşıyıcı ispat ettiği ölçüde, ayın şekilde, kısmen veya tamamen sorumluluktan kurtulacaktır.”

MADDE VIII

Sözleşmenin 22. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 22
1.
a) İnsan taşımasında, her bir yolcunun ölümü veya cismani zarara uğraması sonucu maruz kalınan zararın giderilmesine ilişkin olarak, dayanağı ne olursa olsun, ileri sürülecek tüm talepler için taşıyıcının sorumluluğu birmilyonbeşyüzbin frank ile sınırlandırılmıştır. Davanın görüldüğü mahkemenin kanuna göre tazminatın irad olarak ödenmesine hükmedilebildiği hallerde, bu ödemelerin peşin sermaye değeri birmilyonbeşyüzbin frank’ ı aşmayacaktır.

b) İnsan taşımasında gecikme halinde, taşıyıcının her bir yolcu için sorumluluğu altmışikibinbeşyüz frank ile sınırlıdır.
c) Bagaj taşımasında tahrip, kayıp, hasar veya gecikme halinde, taşıyıcının sorumluluğu her bir yolcu için onbeşbin frank ile sınırlıdır.

2.

a) Yük taşımasında, paket taşıyıcıya verilirken, gönderici, varış yerinde teslim anındaki menfaatine ilişkin özel bir bildirimde bulunmadıkça ve gerekiyorsa ek bir meblağ ödemedikçe, taşıyıcının sorumluluğu kilogram başına ikiyüzelli frankla sınırlandırılmıştır. Özel bildirimde bulunulması halinde, taşıyıcı bildirilen meblağın göndericinin varış yerinde teslim anındaki gerçek menfaatinden büyük olduğunu ispat etmedikçe, bildirimi yapılan meblağa kadar ödeme yapmakla sorumludur.
b) Yükün bir bölümünün veya içinde bulunan herhangi bir şeyin kaybı, hasarı veya gecikmesi halinde, taşıyıcının sorumluluk sınırının tespitinde dikkate alınacak ağırlık sadece ilgili paket veya paketlerin toplam ağırlığı olacaktır. Bununla birlikte, yükün bir bölümünün veya içinde bulunan bir şeyin kaybı, hasarı veya gecikmesi, aynı hava yük senedi kapsamına giren diğer parçaların değerini etkilerse, bu paket veya paketlerin toplam ağırlığı da sorumluluk sınırının tespitinde dikkate alınacaktır.
3.
a) Kendi kanunlarına göre avukatlık ücreti dahil, mahkeme masraflarına hükmetmeye yetkili olmayan Yüksek Sözleşen Devletlerin mahkemeleri, bu Sözleşmenin uygulandığı davalarda, kendi ihtiyarına göre, mahkemenin makul göreceği nispette, vekalet ücretleri dahil mahkeme masraflarının kısmen veya tamamen talep edene ödenmesine karar verme yetkisine sahiptir.
b) Eğer talep sahibi taşıyıcıya hesabın tafsilatı da dahil talep tutarını içeren yazılı bir ihbar göndermiş ve taşıyıcı da bu ihbarı tebellüğ ettiği tarihten itibaren altı ay içinde uygulanabilir sınırlama dahilinde hüküm altına alınan tazminata en azından eşit yazılı bir uzlaşma teklifindi bulunmuşsa, ancak bu takdirde, avukatlık ücretleri dahil mahkeme masraflarına paragraf a) ya uygun olarak hükmedilecektir. Dava bu süreden daha sonra açılmışsa, bu süre davanın başladığı güne kadar uzatılacaktır.
c) Avukatlık ücretleri dahil mahkeme masrafları bu maddede öngörülen sınırlamaların uygulanmasında dikkate alınmayacaktır.
4.
Bu maddede ve 42. maddede frank olarak belirtilen meblağların binde dokuz yüz ayarında altmışbeybuçuk miligrama altına ihtiva eden bir para birimi karşılığı olduğu kabul edilecektir. Bu meblağlar, milli paralara yuvarlak rakamlar halinde çevrilebilir. Bu meblağların taşıdığı altın değerine göre yapılacaktır.”

MADDE IX

Sözleşmenin 24. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 24
1. Yük taşımasında, dayanağı ne olursa olsun, bir tazminat davası, ancak bu Sözleşmede öngörülen şartlara ve sınırlamalara bağlı olarak açılabilir.
2. Yolcu ve bagaj taşımasında, dayanağı ne olursa olsun, bir tazminat davası, ister bu Sözleşmeden veya bir anlaşma veya haksız fiilden veya diğer herhangi bir sebepten doğsun, hangi kişilerin dava açma hakkına sahip oldukları ve bu kişilerin her birinin diğerlerine karşı haklarının belirlenmesi sorunu etkilemeksizin, ancak bu Sözleşmede diğerlerine karşı hakların belirlenmesi sorunu etkilemeksizin, ancak bu Sözleşmede öngörülen şartlara ve surluluk sınırlamalarına bağlı olarak açılabilir. Bu sorumluluk sınırlamaları azami sınırı oluştu-rur ve surluluğun saynağı ne olursa olsun aşılamaz.”

MADDE X

Sözleşmenin 25. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 25
Taşıyıcının veya adamlarının zara verme kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek pervasızca yaptıkları bir hareket veya ihmal sonucunda zararın doğduğu ispat edilirse, XXI. Maddenin 2. paragrafındaki sorumluluk sınırlaması uygulanmayacaktır; ancak taşıyıcının adamlarının böyle bir hareketi veya ihmali halinde onun kendi görevi içinde hareket ettiğinin de ispatı gerekir.”

MADDE XI

Sözleşmenin 25. A maddesinde-
1 ve 3. paragraflar çıkartılacak ve yerine aşağıdaki paragraf konulacaktır :
“ 1. Bu Sözleşmenin kapsamında bulunan bir zarar nedeniyle taşıyıcının bir adamına karşı bir dava açılırsa, kendisi görevi çerçevesi içinde hareket ettiğini ispatladığı takdirde, bu Sözleşmeye göre taşıyıcının yararlanma hakkına sahip olduğu sorumluluk sınırlamalarından yararlanmaya hak kazanacaktır.
3. Taşıyıcının adamlarının zarar verme kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek pervasızca yaptıkları bir hareket veya ihmal sonucunda zararın doğduğu ispat edilirse, bu maddenin 1 ve 2. paragrafındaki hükümler yük taşımasına uygulanmayacaktır.

MADDE XII

Sözleşmenin 28. maddesinde-
Mevcut 2. paragraf, 3. paragraf olarak yeniden numaralandırılacak ve yerine aşağıdaki yeni 2. paragraf konulacaktır .
“ 2. Yolcunun ölümü, yaralanması veya gecikmesinden veya bagajın tahribi, kaybı, hasara uğraması veya gecikmesinden doğan zarara ilişkin tazminat davası, bu maddenin 1. paragrafında belirtilen mahkemelerden birinde veya aynı Yüksek Sözleşen Taraf Ülkesinde eğer yolcunun ikametgahı veya sürekli oturduğu yer varsa, bu Yüksek Sözleşen Taraf Ülkesindeki taşıyıcının bir işyerinin bulunduğu kazai bölgedeki mahkemede açılabilir.”

MADDE XII

Sözleşmenin 30. maddesinden sonra aşağıdaki madde eklenecektir. :
“ Madde 30 A
Bu Sözleşme hiçbir şekilde Sözleşme hükümleri uyarınca sorumlu tutulan kişinin diğer herhangi bir kişiye karşı rücu hakkını haleldar etmeyecektir.

MADDE XIV

Sözleşmenin 35. maddesinden sonra aşağıdaki madde eklenecektir. :
“ Madde 35 A
Bu Sözleşmedeki hiçbir hüküm, yolcunun ölümü veya cismani zarara uğraması halinde, bir Devletin ülkesinde talep sahiplerine bu Sözleşmede öngörülenden başka ek bir tazminat ödenmesine ilişkin bir sistem tesis etmesini ve uygulanmasına engellemeyecektir. Böyle bir sistemin aşağıdaki şartlara uygun olması gerekir :
a) Taşıyıcı ve adamlarına, bu sistem hiçbir suretle bu Sözleşmeyle kabul edilmiş sorumluluklara ek herhangi bir sorumluluk getirmeyecektir.
b) Bu sistem gerekiyorsa yolcuların o Devletteki katılımlarının tahsil edilmesi dışında, taşıyıcıya hiçbir mali veya idari külfet getirmeyecektir.
c) Sistem, ilgili yolculara ilişkin olarak taşıyıcılar arasında herhangi bir farklılık yaratmayacak ve hangi taşıyıcının hizmetinden yararlandıklarına bakılmaksızın bu yolculara sistemle sağlanan menfaatler teşmil edilecektir.
d) Bir yolcu bu sisteme katılmış ise, o yolcunun ölüm veya cismani zarara uğraması nedeni ile meydana gelen zarardan mutazarrır herhangi bir kişi o sistemin menfaatlerinden yaralanmaya hak kazanacaktır.”

MADDE XV

Sözleşmenin 41. maddesinden sonra aşağıdaki madde konulacaktır :
“ Madde 42
1. 41.madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, Guatemala City’ de 8 Mart 1971 tarihinde yapılan Protokole katılan taraflar, söz konusu Protokolle tadil edilen Sözleşmenin 22. maddesinin1 a) paragrafı ile konulan sınırlamayı gözden geçirmek amacı ile adı geçen Protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki beşinci ve onuncu yıllarda toplanacaklardır.
2. Bu maddenin 1. paragrafında belirtilen Konferansların her birinde, bu Konferansların ayrı ayrı tarihlerinde yürürlükte olan 22. maddenin 1 a) paragrafındaki sorumluluk sınırlaması yüzseksenyedibinbeşyüz frank’ ı aşan miktarda artırılmayacaktır.
3. Bu maddenin 2. paragrafı hükmü saklı kalmak kaydıyla, bu maddenin 1. paragrafında atıf yapılan Protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki 5. ve 10. yılların 31 Aralığında önce, adı geçen Konferanslarda mevcutların ve oy verenlerin üçte iki çoğunluk oyu ile aksi kararlaştırılmadıkça, bu Konferansların birbirini takip eden tarihlerinde yürürlükte olan 22. maddenin 1 a) paragrafındaki sorumluluk sınırlaması söz konusu tarihlerde yüzseksenyedibinbeşyüz frank artırılacaktır.
4. Önceki paragraflara göre uygulanabilir sınırlama, yolcunun ölümüne veya cismani zarara uğramasına neden olan olayın vukuu bulduğu tarihte yürürlükteki sınırlama olacaktır. “


FASIL 2
Sözleşmenin Değiştirilmiş Şeklinin Uygulama Alanı

MADDE XVI

Hareket ve varış yerlerinin bu Protokole taraf iki Devlet ülkesinde veya eğer başka bir Devlet ülkesinde karalaştırılmış duraklama yeri varsa, bu Protokole taraf bir tek Devletin ülkesinde bulunduğu hallerde, Sözleşmenin 1. maddesinde tanımlanan uluslar arası taşımaya, 1955’ te Lahey’ de ve bu Protokolle değiştirilen Varşova Sözleşmesi uygulanacaktır.


FASIL 3
Son Hükümler



MADDE XVII

Bu Protokolün Tarafları arasında, 1955’ te Lahey’ de ve bu Protokolle değiştirilen Varşova Sözleşmesi birlikte tek bir metin olarak sayılacak ve yorumlanacak ve 1955’ te Lahey’ de ve 1971’ de Guatemala City’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesin olarak anılacaktır.
MADDE XVIII
Bu Protokol, XX. Madde hükümlerine göre yürürlüğe gireceği tarihe kadar Birleşmiş Milletlere veya herhangi bir Uzmanlaşmış Ajansına veya Uluslar arası Enerji Ajansına üye olan her Devletin veya Uluslar arası Adalet Divanı statüsüne tarf olan herhangi bir Devletin ve Birleşmiş Milletlerin Genel Kurulunca bu Protokole taraf olması için davet edilen diğer herhangi bir Devletin imzasına açık tutulacaktır.

MADDE XIX

1. Bu Protokol imzalayan Devletlerin onayına bağlı olacaktır.
2. Varşova Sözleşmesine taraf olmayan veya 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devlet tarafından bu Protokolün onaylanması, 1955’ te Lahey’ de ve 1971’ de Guatemala City’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
3. Onay belgeleri Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına tevdi edilecektir.

MADDE XX

1. Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından 1970 yılında yayınlanan istatistiklere göre yolcu-kilometre olarak ifade edilen, Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına aynı yılda kayıtlı bulunan ülkelerin havayollarının toplam uluslar arası tarifeli hava trafiğinin en az % 40’ ını temsil eden havayollarının mensup olduğu beş Devletin bu Protokolü onaylaması şartıyla, bu Protokol otuzuncu onay belgesinin tevdiinden sonra onaylayan her bir Devlet için, onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir. Bu Protokolün yürürlüğe girmesi için gerekli son onay belgesinin tevdiinden sonra onaylayan her bir Devlet için, onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
2. Bu Protokol yürürlüğe girer girmez Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından Birleşmiş Milletlere tescil edilecektir.

MADDE XXI

1. Bu Protokol, yürürlüğe girmesinden sonra, XVII. Maddede belirtilen Devletlerin katılımına açık tutulacaktır.
2. Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin veya 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi b ir Devletin bu Protokole katılması, 1955’ te Lahey’ de ve 1971’ de Guatemala Cıty’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
3. Katılma belgeleri Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı’na tevdi edilecek ve tevdiinden sonraki doksanıncı günde sonuç doğuracaktır.

MADDE XXII

1. Bu Protokolün Taraflarından herhangi biri, Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı’ na bildirimde bulunmak sureti ile bu Protokolden çekilebilir.
2. Çekilme, çekilme bildiriminin Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından alındığı tarihten itibaren altı ay sonra sonuç doğuracaktır.
3. Bu Protokole taraf olanlar arasında, bunlardan herhangi birinin Varşova Sözleşmesinin 39. maddesine göre Sözleşmeden veya Lahey Protokolünün XXIV. Maddesine göre Protokolden çekilmesi, herhangi bir şekilde 1955 Lahey ve 1971 Guatemala City Protokolleri ile değiştirilen Varşova Sözleşmesinden çekilmesi anlamına gelmeyecektri.

MADDE XXIII

1. Bu Protokole sadece aşağıdaki ihtirazı kayıtlar konulabilir.
a) Kendi kanununa göre, Avukatlık ücret dahil mahkeme masrafları hususunda karar vermeye mahkemeleri yetkili olmayan bir Devlet, her zaman Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı’ na bir bildirimde bulunmak sureti ile kendi mahkemelerinde XXII.maddenin 3 a) paragrafının uygulanmayacağını beyan edebilir; ve
b) Bir Devlet her zaman, Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına bildirimde bulunmak sureti ile 1955’ te Haley’ de ve 1971’ de Guatemala City’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesinin, tüm taşıma kapasitesi o ülkene askeri makamları tarafından veya bu makamlar namına ayrılan, o Devlette kayıtlı hava araçlarıyla askeri makamlar için yapılan yolcu, bagaj ve yük taşımasına uygulanmayacağını beyan edebilir.
3. Önceki paragraf uyarınca ihtirazı kayıt koyan her hangi bir Devlet, Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına bildirimde bulunmak sureti ile her zaman ihtirazı kaydını geri alabilir.

MADDE XXIV

Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı bütün imzalayan veya katılan Devletlere, imza tarihlerine ve her bir onay ve katılma belgesinin tevdii tarihini, bu Protokolün yürürlüğe girdiği tarihi ve diğer gerekli bilgileri derhal bildirecektir.

MADDE XXV

Bu Protokol ile birlikte 18 Eylül 1961’ de Guadalajara’ da imzalanan, Varşova Sözleşmesine Ek Sözleşen Taşıyıcı Dışında Başkası Tarafından İcra Edilen Uluslar arası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşmeye ( Bundan böyle Guadalajara Sözleşmesi olarak adlandırılacaktır) taraf olanlar arasında, Guadalajara Sözleşmesinin 1. maddesininb) paragrafında belirtilen anlaşma gereği yapılan taşımanın bu Protokolle yönetildiği hallerde, Guadalajara Sözleşmesinde yer alan “, Varşova Sözleşmesine ilişkin herhangi bir atıf, 1955 Lahey’ de ve 1971 , Gatemala City ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine yapılmış atıf sayılacaktır.


MADDE 26
Bu Protokol ile 30 Eylül 1971 tarihine kadar XVIII.maddede belirtilen bir Devlete-in imzası için Guatemala Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığında, daha sonra XX. Maddeye göre yürürlüğe girene kadar Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı merkezinde, imzaya açık tutulacaktır. Guatemala Cumhuriyeti Hükümeti, Protokol Guatemala’ da imzaya açık olduğu süre içinde her bir imza ve tarihini Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı’ na derhal bildirecektr.
Yukarıdakiler tasdiken, usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş temsilciler bu Protokolü imza etmişlerdir.
Bindokuzyüzyetmişbir yılının Mart ayının sekizinci gününde, Gatemala City’ de üç metinde aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca, İngilizce ve İspanyolca dillerinde yapılmıştır.
Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı bu Protokolün aynı derecede geçerli Rus dilinde metnini hazırlayacaktır. Herhangi bir uyumsuzluk halinde, 12 Ekim 1929 tarihli Varşova Sözleşmesinin kaleme alındığı dil olan Fransızca metin üstün tutulacaktır.

28 EYLÜL 1955’ TE LAHEY’DE VE 8 MART 1971’ DE GUATEMALA CİTY’ DE YAPILAN PROTOKOLLERLE TADİL EDİLEN 12 EKİM 1929’ DA VARŞOVA’ DA İMZALANAN ULUSLAR ARASI HAVA TAŞIMALARANIA İLİŞKİN BAZI KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDAKİ SÖZLEŞMEYİ DEĞİŞTİREN 3 SAYILI EK PROTOKOL

AŞAĞIDA İMZASI BULUNAN HÜKÜMETLER

28 Eylül 1955’ te Lahey’ de ve 8 Mart 1971’ de Guatemala City’ de yapılan Protokollerle tadil edilen uluslar arası hava taşımalarına ilişkin bazı kuralların birleştirilmesi hakkında 12 Ekim 1929’ da Varşova’ da imzalanan Sözleşmeyi değiştirmeye istekli olunmasını dikkate alarak.
Aşağıdaki gibi ANLAŞMIŞLARDIR :


FASIL 1
Sözleşmedeki Değişiklikler


MADDE I
Bu fasıl ile tadil edilen Sözleşme hükümleri, 1955’ te Lahey’ de ve 1971’ de Guatemala City’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesi hükümleridir.

MADDE II

Sözleşmenin 22. maddesi çıkartılacak ve aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 22
1.
a) İnsan taşımasında, her bir yolcunun ölümü veya cismani zarara uğraması sonucu maruz kalınan zararın giderilmesine ilişkin olarak, dayanağı ne olursa olsun, ileri sürülecek tüm talepler için taşıyıcının sorumluluğu 100.000 Özel Çekme Hakkı (SDR) ile sınırlandırılmıştır. Davanın görüldüğü mahkemenin kanununa göre tazminatın irad olarak ödenmesine hükmedilebildiği hallerde, bu ödemelerin peşin sermaye değeri 100.000 Özel Çekme Hakkını aşmayacaktır.

b) İnsan taşımasında gecikme halinde, taşıyıcının her bir yolcu için sorumluluğu 4.150 Özel Çekme Hakkı (SDR) ile sınırlıdır.

c) Bagaj taşımasında, tahrip, kayıp, hasar veya gecikme halinde, taşıyıcının sorumluluğu her bir yolcu için 1 000 Özel Çekme Hakkı (SDR) ile sınırlıdır.
2.
a) Yük taşımasında, paket taşıyıcıya verilirken, gönderici, varış yerinde teslimindeki menfaatine ilişkin özel bir bildirimde bulunmadıkça ve gerekiyorsa ek bir meblağ ödemedikçe, taşıyıcının sorumluluğu kilogram başına 17 Özel Çekme Hakkı ( SDR) ile sınırlandırılmışıdır. Özel bildirimde bulunulması halinde, taşıyıcı bildirilen meblağın göndericinin varış yerinde teslim anındaki gerçek menfaatinden büyük olduğunu ispat etmedikçe, bildirimi yapılan meblağa kadar ödeme yapmakla sorumludur.

b) Yükün bir bölümünün veya içinde bulunan herhangi bir şeyin kaybı, hasarı veya gecikmesi halinde, taşıyıcının sorumluluk sınırının tespitinde dikkate alınacak ağırlık sadece ilgili paket veya paketlerin toplam ağırlığı olacaktır. Bununla birlikte, yükün bir bölümünün veya içinde bulunan bir şeyin kaybı, hasarı veya gecikmesi, aynı hava yük senedi kapsamına giren diğer parçaların değerini etkilerse, bu paket veya paketlerin toplam ağırlığı da sorumluluk sınırının tespitinde dikkate alınacaktır.
3.
a) Kendi kanunlarına göre avukatlık ücreti dahil, mahkeme masraflarına hükmetmeye yetkili olmayan Yüksek Sözleşen Devletlerin mahkemeleri, bu Sözleşmenin uygulandığı davalarda, kendi ihtiyarına göre, mahkemenin makul göreceği nispette, vekalet ücretleri dahil mahkeme masraflarının kısmen veya tamamen talep edene ödenmesine karar vermeye yetkisine sahiptir

b) Eğer talep sahibi taşıyıcıya hesabın tafsilatı da dahil talep tutarını içeren yazılı bir ihbar göndermiş ve taşıyıcı da bu ihbarı tebellüğ ettiği tarihten itibaren altı ay içinde uygulanabilir sınırlama dahilinde hüküm altına alınan tazminata en azından eşit yazılı bir uzlaşma teklifinde bulunmamışsa, ancak bu takdirde, avukatlık ücretleri dahil mahkeme masrafların paragraf a) ya uygun olarak hükmedilecektir. Dava bu süreden daha sonra açılmışsa bu süre davanın başladığı güne kadar uzatılacaktır.

c) Avukatlık ücretleri dahil mahkeme masrafları bu maddede öngörülen sınırlamaların uygulanmasında dikkate alınmayacaktır.
4.
Bu maddede ve 42. maddede Özel Çekme Hakkı olarak belirtilen meblağların Uluslar arası Para Fonu tarafından tanımlanmış olan Özel Çekme Hakkı olduğu kabul edilecektir. Bu meblağların milli paralara çevrilmesi, dava halinde, karar tarihindeki Özel Çekme Hakkının bu paralar karşısındaki değerine göre yapılacaktır. Uluslar arası Para Fonu üyesi olan Yüksek Sözleşen Tarafın Özel Çekme Hakkı karşılığı mili parasının değeri, Uluslar arası Para Fonunun, karar tarihinde kendi fiil ve muameleleri için uyguladığı değerlendirme metoduna göre hesaplanacaktır. Uluslar arası Para Fonu üyesi olmayan bir Yüksek Sözleşen Tarafın Özel Çekme Hakkı hesabıyla milli parasının değeri, o Yüksek Sözleşen Tarafça kararlaştırılan şekilde hesap edilecektir.
Bununla birlikte, Uluslar arası Para Fonu Üyesi olmayan ve kanunları 22. maddenin 1 ve 2 a) paragrafı hükümlerinin uygulanmasına izin vermeyen Devletler, onay veya katılma zamanında veya ondan sonraki her hangi bir zamanda, ülkelerindeki davalarda, taşıyıcının sorumluluk sınırlamalarını; 22. maddenin 1a) paragrafı ile ilgili olarak yolcu başına toplam 1 500 000 Para birimi, 22. maddenin 1 b) paragrafı ile ilgili olarak yolcu başına 62 500 para birimi, 22. maddenin 1 c) paragrafı ile ilgili olarak yolcu başına 15 000 para birimi ve 22. maddenin 2 a) paragrafı ile ilgili olarak kilogram başına 250 para birimi olarak tespit ettiklerini beyan edebilirler. Bu paragraf hükümlerini uygulayan b ir Devlet aynı zamanda 42. maddenin 2. ve 3. paragraflarında belirtilen meblağın 187 500 para birimi tutarında olduğunu da beyan edebilir. Bu para birimi binde dokuz yüz ayarında altmışbeşbuçuk miligram altına tekabül eder. Bu meblağlar ilgili milli paraya yuvarlak rakamlar halinde çevrilebilir. Bu meblağların milli paraya çevrilmesi ilgili Devletin kanunlarına göre yapılacaktır. “

MADDE III

Sözleşmenin 42. maddesinde 2 ve 3 paragraflar çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ 2. Bu maddenin 1. Paragrafında belirtilen Konferansların her birinde, Konferansların yapıldığı tarihte yürürlükte olan 22. Maddenin 1 a) paragrafındaki sorumluluk sınırlaması 12 500 Özel Çekme Hakkını aşan bir miktarda artırılmayacaktır.
Bu maddenin 2. paragrafı hükmü saklı kalmak kaydıyla, bu maddenin 1. paragrafında atıf yapılan Protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki 5. ve 10. yılların 31 Aralığından önce adı geçen Konferanslarda mevcutların ve oy verenlerin üçte iki çoğunluk oyu ile aksi kararlaştırılmadıkça, bu Konferansların birbirini takip eden tarihlerinde yürürlükte olan 22. maddenin 1 a) paragrafındaki sorumluluk sınırlaması söz konusu tarihlerde 12 500 Özel Çekme Hakkı artırılacaktır.”



FASIL II
Sözleşmenin Değiştirilmiş Şeklinin Uygulama Alanı



MADDE IV

Hareket ve varış yerlerinin bu Protokole taraf iki Devlet ülkesinde veya eğer başka bir Devlet ülkesinde kararlaştırılmış duraklama yeri varsa, bu Protokole taraf bir tek Devletin ülkesinde bulunduğu hallerde, Sözleşmenin 1. maddesinde tanımlanan uluslar arası taşımaya, 1955’ te Lahey’ de 1971’ de Guatemala City’ de ve bu Protokolle değiştirilen Sözleşmesi uygulanacaktır.



FASIL III
Son Hükümler


MADD V

Bu Protokolün Tarafları arasında , 1955’ te Lahey’ de ve 1971’ de Guatemala City’ de ve bu Protokolle değiştirilen Varşova Sözleşmesi birlikte tek bir metin olarak sayılacak ve yorumlanacak ve 1955’ te Lahey’ de, 1971’ de Guatemala City’ de ve 1975 3 sayılı Montreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesi olarak anılacaktır.

MADDE VI

Bu Protokol, VIII. Madde hükümlerine göre yürürlüğe gireceği tarihe kadar, herhangi bir Devletin imzasına açık tutulacaktır.

MADDE VII
1.
Bu Protokol imzalayan Devletlerin onayına bağlı olacaktır.
2.
Varşova Sözleşmesine veya 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine veya 1955 Lahey ve 1971 Guatemala City Protokolleri ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olanmayan herhangi bir Devlet tarafından bu Protokolün onaylanması, 1955 Lahey Protokolü ve 1971 Guatemala City Protokolü ve 1975 3 Sayılı Motreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
3.
Onay belgeleri Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine tevdi edilecektir.

MADDE VIII

1.
Bu Protokolü imzalayan otuz Devlet onay belgelerini tevdi ettiklerinde otuzuncu onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde bunlar arasında yürürlüğe girecektir. Bundan sonra onaylayan her Devlet için, onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
2.
Bu Protokol yürürlüğe girer girmez Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Birleşmiş Milletlerce tescil ettirilecektir.

MADDE IX
1.
Bu Protokol yürürlüğe girmesinden sonra imzalanmış olan herhangi bir Devletin katılımına açıktır.
2.
Varşova Sizleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin veya 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin, veya 1955’ te Halep ‘ de ve 1971’ de Guatemala City’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin, bu Protokole katılması, 1955’ te Halep’ de, 1971’ de Guatemala City’ de ve 1975 3 Sayılı Montreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
3.
Katılma belgeleri Polonya Halk Cumhuriyet Hükümetine tevdii edilecek ve tevdiinden sonraki doksanıncı günde sonuç doğacaktır.

MADDE X
1.
Bu Protokolün Taraflarından herhangi biri, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak suretiyle bu Protokolden çekilebilir.
2.
Çekilme, çekilme bildiriminin Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından alındığı tarihten itibaren altı ay sonra sonuç doğuracaktır.
3.
Bu Protokole taraf olanlar arasında bunlardan herhangi birinin Varşova Sözleşmesinin 39. maddesine göre Varşova Sözleşmesinden veya Lahey Protokolünün 24. maddesine göre Lahey Protokolünden veya Guatemala City Protokolünün 22. maddesine göre Guatemala City Protokolünden, çekilmesi herhangi bir şekilde, 1995 Lahey, 1971 Guatemala City ve 1975 3 Sayılı Montreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova sözleşmesinden çekilmesi anlamına gelmeyecektir.


MADDE XI
1.
Bu Protokole sadece aşağıdaki ihtirazı kayıtlar konulabilir;
a) Kendi kanununa göre, Avukatlık ücreti dahil mahkeme masrafları hususunda karar vermeye mahkemeleri yetkili olmayan herhangi bir Devlet, her zaman Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bir bildirimde bulunmak sureti ile kendi mahkemelerinde 22. maddenin 3 a) paragrafının uygulanmayacağı beyan edilebilir;
b) Herhangi bir Devlet Polonya Hak Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak sureti ile 1955’ te Lahey’ de, 1971’ de Guatemala City’ de ve 1975 3 Sayılı Motreal Ek Protokolü lie değiştirilen Varşova Sözleşmesinin, tüm kapasitesi o ülkenin askeri makamları tarafından veya bu makamlar namına ayrılan, o Devlette kayıtlı hava araçları ile askeri makamlar için yapılan yolcu, bagaj ve yük taşımasına uygulanmayacağını beyan edebilir.
c) Herhangi bir Devlet 1975 tarihli 4 Sayılı Montreal Protokolünü onaylama veya bu Protokole katılma anında veya daha sonra yük, posta ve posta paketi taşımaları ile ilgili olduğu ölçüde, 1955 Lahey, 1971 Guatemala City ve 1975 tarihli 3 Sayılı Motreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesi hükümleri ile bağlı olmadığını beyan edebilir. Bu beyan, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından alınmasından sonraki doksanıncı günde sonuç doğuracaktır.
2.
Önceki paragraf uyarınca ihtirazı kayıt koyan herhangi bir Devlet Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak sureti ile her zaman ihtirazı kaydını geri alabilir.

MADDE XII

Polonya Hak Cumhuriyeti Hükümeti, her bir imza tarihini, her onay veya katılma belgesinin tevdii tarihin ve bu Protokolün yürürlüğe girme tarihini ve diğer gerekli bilgileri Varşova Sözleşmesine veya değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf tüm Devletlere, mevcut Protokolü imzalayan veya katılan tüm Devletlere ve Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatına derhal bildirecektir.

MADDE XIII

Bu Protokol ile birlikte 18 Eylül 1961’ de Guadalajara’ da imzalanan, Varşova Sözleşmesine Ek Sözleşen Taşıyıcı Dışında Başkası Tarafından İcra Edilen Uluslar arası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesine Dari Sözleşmeye ( Bundan böyle Guadalajara Sözleşmesi olarak adlandırılacaktır ) taraf olanlar arasında, Guadalajara Sözleşmesinin 1. maddesinin b) paragrafında belirtilen anlaşma gereği yapılan taşımanın bu Protokolle yönetildiği hallerde, Guadalajara Sözleşmesinde yer alan “ Varşova Sözleşmesi” ne ilişkin herhangi bir atıf, 1955 Lahey’ de ve 1971 Guatemala City’ de ve 1975 3 Sayılı Montreal Ek Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine yapılmış atıf sayılacaktır.


MADDE XIV

Bu Protokol 1 Ocak 1976 tarihe kadar Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı merkezinde, daha sonra VII. Maddeye göre yürürlüğe girene kadar Polonya Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığında imzaya açık tutulacaktır. Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı, Protokol Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı merkezinde imzaya açık tutulduğu süre içinde, her bir imza ve tarihini derhal Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirecektir.
Yukarıdaki tasdiken usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş temsilcileri bu Protokolü imza etmişlerdir.
Bindokuzyüzyetmişbeş yılının Eylül ayının Yirmi beşinci gününde Montrela’ de dört metinde aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça dillerinde yapılmıştır. Herhangi bir uyumsuzluk halinde, 12 Ekim 1929 tarihli Varşova Sözleşmesinin kaleme alındığı dil olan Fransızca metin üstün tutulacaktır.

28 EYLÜL 1955’ TE LAHEY’ DE YAPILAN PROTOKOLLE TADİL EDİLEN 12 EKİM 1929’ DA VARŞOVA’ DA İMZALANAN ULUSLARARISI HAVA TAŞIMALARINA İLİŞKİN BAZI KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDA Kİ SÖZLEŞMEYİ DEĞİŞTİREN 4 SAYILI PROTOKOL


AŞAĞIDA İMZASI BULUNAN HÜKÜMETLER
28 Eylül 1955’ te Lahey’ de yapılan Protokolle tadil edilen 12 Ekim 1929’ da Varşova’ da imzalanan uluslar arası taşımalarına ilişkin bazı kuralların birleştirilmesi hakkındaki Sözleşmeyi değiştirmeye istekli olunmasını dikkate alarak,
Aşağıdaki gibi ANLAŞMIŞLARIDIR.


FASIL 1
Sözleşmedeki Değişiklikler


MADDE I

Bu fasıl ile tadil edilen Sözleşme hükümleri, 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesi hükümleridir.

MADDE II

Sözleşmenin 2. maddesinde-
2. paragraf çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ 2. Posta maddelerinin taşımasında, taşıyıcı, taşıyıcı ile Posta İdareleri arasındaki ilişkilere uygulanabilir kurallara göre, sadece ilgili Posta İdaresine karşı sorumlu olacaktır.
3. Bu maddenin 2. paragrafında belirtilenler dışında, bu Sözleşmenin hükümleri posta maddeleri taşımasına uygulanmayacaktır.”

MADDE III

Sözleşmenin II. Faslında-
Bölüm 3 ( 5. maddeden 16. maddeye kadar çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır:
“ Bölüm 3
Yüke İlişkim Belgeleme
Madde 5
1. Yük taşıması ile ilgili olarak bir hava yük senedi verilecektir.
2. Yapılacak taşımaya ilişkin bilgilerin kaydını ihtiva eden her türlü diğer vasıta göndericinin rızası ile hava yük senedi yerine ikame olunabilir. Bu gibi diğer vasıtalar kullanıldığı takdirde, gönderici tarafından talep edilirse, taşıyıcı göndericiye gönderilen malın teşhisine izin veren bir alındı verir ve bu gibi diğer vasıtalarla kaydedilmiş bilgilere girişini sağlar.
3. Yukarıdaki 2. paragrafta belirtilen taşımaya ilişkin bilgilerin kaydını ihtiva eden diğer vasıtaları transit ve varış noktalarında kullanmanın imkansızlığı taşıyıcıya taşıma için yükün kabulünü red hakkını vermez.

Madde 6
1. Hava yük senedi gönderici tarafından üç asıl nüsha olarak düzenlenecektir.
2. Birinci nüsha üzerine “ taşıyıcı için” yazılacak, gönderici tarafından imzalanacaktır. İkinci nüsha üzerine “alıcı için” yazılacak, gönderici ve taşıyıcı tarafından imzalanacaktır. Üçüncü nüsha taşıyıcı tarafından imzalanacak, yük kabul edildikten sonra göndericiye verilecektir.
3. Taşıyıcının ve göndericinin imzaları matbu olarak yazılabilir veya damga şeklinde basılabilir.
4. Göndericinin isteği üzerine hava yük senedini taşıyıcı düzenlemişse, aksi isnat edilmedikçe, bunu gönderici adına yapmış olduğu kabul edilecektir.
Madde 7
Birden fazla paket olması halinde :
a) Yükün taşıyıcısı göndericiden ayrı hava yük senetleri düzenlenmesini isteme hakkına sahiptir ;
b) 5. maddenin 2. paragrafında öngörülen diğer vasıtaların kullanıldığı hallerde gönderici taşıyıcıdan ayrı alındılar düzenlenmesini isteme hakkına sahiptir.
Madde 8
Hava yük senedi ve yük alındısı aşağıdakileri içerecektir :
a) Hareket ve varış yerlerini gösteren bir bilgi;
b) Bir veya birden fazla kararlaştırılmış duraklama yeri başka bir Devletin ülkesinde olmak üzere, hareket ve varış yerleri bir tek Yüksek Sözleşen Taraf ülkesin içinde ise, bu duraklama yerlerinden en az birini gösteren bir bilgi ;
c) Gönderinin ağırlığına ilişkin bir bilgi.
Madde 9
5. maddeden 8. maddeye kadar olan madde hükümlerine uyulmaması taşıma anlaşmasının varlığını ve geçerliliğini etkilemeyecek, sorumluluğun sınırlandırılmasına ilişkin alanlar dahil, taşıma anlaşması aynı ölçüde bu Sözleşme kurallarına bağlı olacaktır.
Madde 10
1.Gönderici, kendisi tarafından veya onun adına, yük ile ilgili olarak hava yük senedine dercedilen veya onun tarafından veya onun tarafından veya onun adına yük alındısına veya 5. maddenin 2 paragrafında öngörülen diğer vasıtalarla kaydedilmiş verile girilmesi için taşıyıcıya beyan ve temin edilen husus ve bildirimlerin doğruluğundan sorumludur.
2. Gönderici, kendisi tarafından veya onun adına beyan ve temin edilen husus ve bildirimlerin usulüne uygun, doğru veya tamam olmayışı nedeniyle, taşıyıcının kendisinin veya onun adına girilen hususların ve bildirimlerin usulüne uygun, doğru veya tamam olmayışı nedeniyle, göndericinin kendisinin veya göndericinin sorumlu olduğu tüm diğer kişilerin uğrayacağı bütün zararları taşıyıcı yüklenecektir.

Madde 11
1. Hava yük senedi veya yük alındısı, taşıma anlaşmasının akdedildiğine , yükün teslim alındığına ve orada belirtilen taşıma şartlarına, aksi sabit oluncaya kadar, geçerli delil teşkil edecektir.
2. Hava yük senedindeki veya alındısındaki bildirimlerden, yükün ağırlığı, boyutları ve ambalaj şekli ile paket adedine ilişkin olanlar, bu hususların doğruluğu hakkında aksi sabit oluncaya kadar geçerli delil teşkil edecektir; miktar, hacim ve yükün durumuna ilişkin bildirimler ise, sadece bunların taşıyıcı tarafından göndericinin önünde kontrol edildiği ve hava yük senedine kaydedildiği ölçüde veya eğer bu bildirimler yükün dış görünüşteki durumuna ilişkin ise, taşıyıcı aleyhine delil teşkil edecektir.
Madde 12
1. Gönderici taşıma anlaşmasından doğan bütün yükümlülüklerini yerine getirmek şartıyla, yükü hareket veya varış alanlarında geri almak veya yol üzerindeki herhangi bir iniş yerinde bıraktırmak veya varış yerinde, ya da yol üzerindeki bir yerde başlangıçta belirlenen alıcıdan başka birine teslimini istemek veya hareket alanına geri döndürmeyi talep etmek suretiyle, yük üzerinde tasarruf hakkına sahip olacaktır. Ancak bu tasarruf hakkını, taşıyıcıyı veya diğer göndericileri zarara sokacak şekilde kullanamaz ve bu hakkını kullanmasından doğan bütün masrafları ödemek zorundadır.
2. Göndericinin emirlerini yerine getirmek olanağı yoksa, taşıyıcı bu durumu kendisine derhal bildirmek zorundadır.
3. Hava yük senedi veya yük alındısının kendisine verilmiş olan nüshasının ibrazını istemeksizin yük üzerindeki tasarruf hakkına ilişkin göndericinin emirlerine taşıyıcı uyarsa, hava yük senedinin veya yük alındısının bu nüshasını hukuka uygun olarak elinde bulunduran kişinin bu yüzden uğrayabileceği herhangi bir zarardan, göndericiye rücu hakkı saklı kalmak üzere taşıyıcı sorumlu olacaktır.
4. Göndericiye tanınmış olan hak 13. maddeye göre alıcının hakkının başladığı anda ortadan kalkacaktır. Bununla birlikte, alıcı yükü kabul etmeyi reddederse veya kendisiyle haberleşilemezse, gönderici tasarruf hakkını yeniden kazanacaktır.
Madde 13
1. Göndericinin 12. maddedeki hakkını kullanması hali dışında, alıcı yükün varış yerine ulaştığı andan itibaren, doğmuş alacaları ödemesi ve taşıma şartlarını yerine getirmesi şartıyla, taşıyıcıdan yükü kendisine teslim etmesini istemeye yetkili olacaktır.
2. Aksi karalaştırılmadıkça, yük gelir gelmez alıcıya bildirmek taşıyıcının görevi olacaktır.
3. Taşıyıcı yükün kaybolduğunu kabul ederse veya yük varması gereken tarihten itibaren yedinci günün bitiminde varmamış olursa, alıcı taşıyıcıya karşı taşıma anlaşmasından doğan haklarını kullanma hakkına sahip olacaktır.
Madde 14
Gönderici ve alıcı, taşıma anlaşması ile konan yükümlülüklerini yerine getirmek şartıyla, kendilerinin veya başkalarının menfaatlerine hareket ettiklerine bakılmaksızın, 12 ve 13. maddelerde verilen bütün hakları, her biri kendi adına kullanabilir.
Madde 15
1. 12., 13 ve 14. maddeler, ne gönderici ile alıcının birbirleriyle olan ilişkilerini, ne de gönderici veya alıcıdan intikal eden hakların sahibi üçüncü kişilerin karşılıklı ilişkilerini etkilemez.
2.12. , 13. ve 14. maddelerin hükümleri ancak hava yük senedine veya yük alındısına açık hüküm konularak değiştirilebilir.
Madde 16
1. Gönderici, yükün alıcıya tesliminden önce, gümrük, giriş vergisi veya polis formalitelerinin yerine getirilmesi için gerekli tüm bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. Gönderici bu bilgi ve belgelerin yokluğundan, yetersizliğinden veya usulüne uygun olmamasından doğan zarardan, taşıyıcının veya adamlarının kusuru dışında, taşıyıcıya karşı sorumludur.
2. Taşıyıcının bu bilgi ve belgelerin doğruluğunu veya yeterliliğini araştırma yükümlülüğü yoktur.”

MADDE IV

Sözleşmenin 18. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır.
“Madde 18
1. Zarara sebep olan olay hava taşıması esnasında meydana gelmiş ise, taşıyıcı, kayıtlı bagajın tahribi, kaybı veya hasara uğraması halinde doğan zarardan sorumludur.
2. Zarara sebep olan alayın sadece hava taşıması esnasında meydana gelmiş olması şartıyla, taşıyıcı, yükün tahrip, kayıp veya hasara uğraması halinde doğan zarardan sorumludur.
3. Bununla beraber, taşıyıcı, sadece aşağıdaki hallerden birinin veya birkaçının, yükün, tahrip, kayıp ve hasarına neden olduğunu ispat ederse, sorumlu olmayacaktır:
a) Yükün tabiatından veya ayıbından ;
b) Taşıyıcı veya onun adamları dışındaki bir şahıs tarafından yükün hatalı paketlenmesinden ;
c) Bir savaş hali veya bir silahlı çatışma halinden;
d) Yükün giriş, çıkış veya transit geçişi ile ilgili kamu otoritesinin tamamlanmış bir fiilinden.
2. Önceki paragraflardaki anlamıyla, hava taşıması, bagaj veya yükün bir hava alanında veya b ir hava aracında veya havaalanı dışına iniş yapılması halinde herhangi bir yerde, taşıyıcının koruması altında bulunduğu süreyi kapsar.
3. Hava taşıması süresi, kara, deniz veya nehir yoluyla, bir hava alanı dışında yapılan herhangi bir taşımayı içermeyecektir.Bununla birlikte, böyle bir taşıma hava taşıması için yapılan bir anlaşmanın gereği olarak yükleme, teslim veya aktarma amacıyla yapılmamışsa, herhangi bir zararın, aksi ispatlanmadıkça, hava taşıması esnasında meydana gelmiş bir olayın sonucu olduğu kabul edilecektir.”


MADDE V

Sözleşmenin 20. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 20
Yolcu ve bagaj taşımasında ve yük taşımasındaki gecikme nedeni ile zarar meydana gelmesi halinde, taşıyıcı, kendisinin ve adamlarının zararı önlemek için gerekli bütün tedbirleri almış olduklarını veya bu tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispatlarsa, sorumlu olmayacaktır.”

MADDE VI

Sözleşmenin 21. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 21
1. Yolcu veya bagaj taşımasında, zarar gören kişinin kusuruyla zarara neden olduğunu veya iştirak ettiğini taşıyıcı ispat ettiği takdirde, mahkeme kendi kanunu hükümleri uyarınca taşıyıcının sorumluluğunu azaltabilir veya kaldırabilir.
2. Yük taşımasında, tazminat talep eden kişinin veya ondan hakkı elde edenin kendi kusuruyla zarara neden olduğunu veya iştirak ettiğini taşıyıcı ispat ettiği takdirde, böyle bir kusurla zarara neden olunduğunu veya iştirak edildiği ölçüde, taşıyıcı, tazminat talep eden kişiye karşı kısmen veya tamamen sorumluluktan kurtulur”

MADDE VII

Sözleşmenin 22. maddesinde-
a) 2 a) paragrafındaki “ve yük” kelimeleri çıkartılacaktır. b) 2 a) paragrafından sonra aşağıdaki paragraf konulacaktır : “
b) )Yük taşımasında, paket taşıyıcıya verilirken, gönderici varış yerinde teslimindeki menfaatine ilişkin özel bir bildirimde bulunmadıkça ve gerekiyorsa ek bir meblağ ödemedikçe taşıyıcının sorumluğu kilogram başına 17 Özel Çekme Hakkı ( SDR ) ile sınırlandırılmıştır. Özel bildirimde bulunulması halinde, taşıyıcı bildirilen meblağın göndericinin varış yerinde teslim anındaki gerçek menfaatinden büyük olduğunu ispat etmedikçe, bildirimi yapılan meblağa kadar ödeme yapmakla sorumludur.”
c) 2 b) paragrafı 2 c) paragrafı olarak adlandırılacaktır.
d) 5. paragraftan sonra aşağıdaki paragraf konulacaktır :
“ 6. Bu maddede Özel Çekme Hakkı olarak belirtilen meblağların Uluslar arası Para Fonu tarafından tanımlanmış olan Özel Çekme Hakkı olduğu kabul edilecektir. Bu meblağların milli paralara çevrilmesi, dava halinde, karar tarihindeki Özel Çekme Hakkının bu paralar karşısındaki değerine göre yapılacaktır. Uluslar arası Para Fonuna üye olan Yüksek Sözleşen Tarafın Özel Çekme Hakkı karşılığı milli parasının değeri, Uluslar arası Para Fonunun, karar tarihinde kendi fiil ve muameleleri için uygulandığı değerlendirme metoduna göre hesaplanacaktır. Uluslar arası Para Fonu üye olmayan Yüksek Sözleşen Tarafın Özel Çekme Hakkı hesabıyla milli parasının değeri o Yüksek Sözleşen Tarafça kararlaştırılan şekilde yapılacaktır.
Bununla birlikte Uluslar arası Para Fonu üyesi olmayan ve kanunları 22. maddenin 2 b) paragrafı hükümlerinin uygulanmasına izin vermeyen Devletler, onay veya katılma zamanında veya ondan sonraki herhangi bir zamanda ülkelerindeki davalarda taşıyıcının sorumluluk sınırlamasını kilogram başına iki yüz elli para birimi olarak tespit ettiklerini beyan edebilir. Bu para birimi binde dokuz yük ayarında altmış beş buçuk miligram altına tekabül eder. Bu meblağlar ilgili milli paraya yuvarlak rakamlar halinde çevrilebilir. Bu meblağların milli paraya çevrilmesi ilgili Devletin kanunlarına göre yapılacaktır.”

MADDE VIII

Sözleşmenin 24. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 24
1.Yolcu ve bagaj taşımasında, dayanağı ne olursa olsun, bir tazminat davası, hangi kişilerin dava açma hakkına sahip oldukları ve bu kişilerin her birinin diğerlerine karşı haklarının belirlenmesi sorununu etkilemeksizin, ancak bu Sözleşmede öngörülen şartlara ve sınırlamalara bağlı olarak açılabilir.”
2. Yük taşımasında, dayanağı ne olursa olsun, bir tazminat davası, ister bu Sözleşmeden veya bir anlaşma veya haksız fiilden veya diğer herhangi bir sebepten doğsun, hangi kişilerin dava açması hakkına sahip oldukları ve bunların her birinin diğerlerine karşı haklarının belirlenmesi sorununun etkilemeksizin, ancak bu Sözleşmede öngörülen şartlara ve sorumluluk sınırlamalarına bağlı olarak açılabilir. Bu sorumluluk sınırlamaları azami sınırı oluşturur ve sorumluluğun kaynağı ne olursa olsun aşılamaz.”

MADDE IX

Sözleşmenin 25. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 25
Yolcu ve bagaj taşımasında, taşıyıcının veya adamlarını zarar verme kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek pervasızca yaptıkları bir hareket veya ihmal sonucunda zararın doğduğu ispat edilirse, 22. maddede belirtilen sorumluluk sınırlamaları uygulanmayacaktır; ancak taşıyıcının adamının böyle bir hareketi veya ihmali halinde onun kendi görevi çerçevesi içinde hareket ettiğinin de ispatı gerekir.”

MADDE X

Sözleşmenin 25 a maddesinde –
3. paragraf çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ 3. Yolcu ve bagaj taşımasında, taşıyıcının ve adamlarının zarar verme kastıyla veya zararın doğması ihtimali olduğunu bilerek pervasızca yaptıkları bir hareket veya ihmal sonucunda zararın doğduğu ispat edilirse, bu maddenin 1. ve 2. paragraflarındaki hükümler uygulanmayacaktır.”

MADDE XI

Sözleşmenin 30. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 30 A
Bu Sözleşme hiçbir şeklide, Sözleşme hükümleri uyarınca sorumlu tutulan kişinin diğer herhangi bir kişiye rücu hakkını haleldar etmeyecektir.”

MADDE XII

Sözleşmenin 33. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 33
5.maddenin 3. paragrafı hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla, işbu Sözleşmenin hiçbir hükmü taşıyıcının bir taşıma anlaşması akdetmeyi reddetmesini veya Sözleşmenin hükümlerine ters düşmeyen kurallar koymasını engellemeyecektir.”

MADDE XIII

Sözleşmenin 34. maddesi çıkartılacak ve yerine aşağıdaki konulacaktır :
“ Madde 34
Taşıma belgelerine ilişkin III’ ten VIII’ e kadar (dahil) maddelerin hükümleri, bir havacılık işletmesine normal faaliyet kapsamı dışındaki olağanüstü şartlarda yapılan taşımaya uygulanmayacaktır.”
FASIL 2
Sözleşmenin Değiştirilmiş Şeklinin Uygulama Alanı

MADDE XIV

Hareket ve varış yerlerinin bu Protokole taraf iki Devlet ülkesinde veya eğer başka b ir Devlet ülkesinde kararlaştırılmış duraklama yeri varsa, bu Protokole taraf bir tek Devletin ülkesinde bulunduğu hallerde, sözleşmenin 1. maddesinde tanımlanan uluslar arası taşımaya, 1955’ te Lahey’ de ve bu Protokolle değiştirilen Varşova Sözleşmesi uygulanacaktır.


FASIL 3
Son Hükümler


MADDE XV

Bu Protokolün Tarafları arasında, 1955’ te Lahey’ de ve bu Protokolle değiştirilen Varşova Sözleşmesi birlikte tek bir metin olarak sayılacak ve yorumlanacak ve 1955’ te Lahey’ de 1975 4 sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesi olarak anılacaktır.

MADDE XVI

Bu Protokol, XVIII. Madde hükümlerine göre yürürlüğe gireceği tarihe kadar, herhangi bir Devletin imzasına açık tutulacaktır.

MADDE XVII

1. Bu Protokol imzalayan Devletlerin onayına bağlı olacaktır.
2. Varşova Sözleşmesine veya 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devlet tarafından bu Protokolün onaylanması, 1955 Lahey ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
4. Onay belgeleri Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine tevdi edilecektir.

MADDE XVIII

1. Bu Protokolü imzalayan otuz Devlet onay belgelerini tevdi ettiklerinde otuzuncu onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde bunlar arasında yürürlüğe girecektir. Bundan sonra onaylayan her Devlet için onay belgesinin tevdiinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.
2. Bu Protokol yürürlüğe girer girmez, Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Birleşmiş Milletlere tescil ettirilecektir.

MADDE XIX

1. Bu Protokol, yürürlüğe girmesinden sonra imzalamış olan herhangi bir Devletin katılımına açık tutulacaktır.
2. Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin ve 1955’ te Lahey’ de değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf olmayan herhangi bir Devletin bu Protokole katılması, 1955 Lahey ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine katılması anlamını taşır.
3. Katılma belgeleri , Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine tevdi edilecek ve tevdiinden sonraki doksanıncı günde sonuç doğuracaktır.

MADDE XX

1. Bu Protokolün Taraflarından herhangi biri, , Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak sureti ile Protokolden çekilebilir.
2. Çekilme, çekilme bildiriminin Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından alındığı tarihten itibaren altı ay sonra sonuç doğuracaktır.
3. Bu Protokole Taraf olanlar arasında, bunlardan herhangi birinin Varşova Sizleşmesinin XXXIX. Maddesine göre Varşova Sözleşmesinden veya Lahey Protokolünün XXIV. Maddesine göre Lahey Protokolünden çekilmesi , herhangi bir şekilde 1955 Lahey ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesinden çekilmesi anlamına gelmeyecektir.

MADDE XXI

1. Bu Protokole sadece aşağıdaki ihtirazı kayıtlar konulabilir ;
a) Bir Devlet her zaman Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak sureti ile, 1955 Lahey’ de ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesinin ,tüm kapasitesi o ülkenin askeri makamları tarafından veya bu makamlar namına ayrılan, o Devlette kayıtlı hava araçları ile askeri makamlar için yapılan yolcu, bagaj ve yük taşımasına uygulanmayacağını beyan edebilir.
b) Herhangi bir Devlet 1975 3 Sayılı Montreal Protokolünü onaylama veya bu Protokole katılma anında veya daha sonra yolcu ve bagaj taşıması ile ilgili olduğu ölçüde, 1955 Lahey ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesi hükümleri ile bağlı olmadığını beyan edebilir. Bu beyan Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti tarafından alınmasından sonraki doksanıncı günde sonuç doğuracaktır.
2. Önceki paragraf uyarınca ihtirazı kayıt koyan herhangi bir Devlet Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirimde bulunmak sureti ile her zaman ihtirazı kaydını geri alabilir.

MADDE XXII

Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümeti, her bir imza tarihini her onay veya katılma belgesinin tevdii tarihini ve bu Protokolün yürürlüğe girme tarihini ve diğer gerekli bilgileri Varşova Sözleşmesine veya değiştirilen Varşova Sözleşmesine taraf tüm Devletlere, mevcut Protokolü imzalayan veya katılan tüm Devletlere ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına derhal bildirecektir.

MADDE XXIII

Bu Protokol ile birlikte 18 Eylül 1961’ de Guadalajara’ da imzalanan, Varşova Sözleşmesine Ek Sözleşen Taşıyıcı Dışında Başkası Tarafından İcra Edilen Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşmeye ( Bundan böyle Guadalajara Sözleşmesi olarak adlandırılacaktır) taraf olanlara arasında , Guadalajara Sözleşmesinin 1. maddesinin b) paragrafında belirtilen anlaşma gereği yapılan taşımanın bu Protokolle yönetildiği hallerde, Guadalajara Sözleşmesinde yer alan “ Varşova Sözleşmesi” ne ilişkin herhangi bir atıf, 1955 Lahey ve 1975 4 Sayılı Montreal Protokolü ile değiştirilen Varşova Sözleşmesine atıf sayılacaktır.

MADDE XXIV

İki veya daha fazla Devlet taraftan bu Protokole diğer taraftan 1971 Guatemala City Protokolüne veya 1975 Sayılı 3 Montreal Ek Protokolüne taraf iseler aralarında aşağıdaki hükümler uygulanacaktır :
a) Yük ve Posta gönderilerine ilişkin olarak bu Protokol ile tesis olunan sistemden doğan hükümler, 1971 Guatemala City Protokolüne veya 1975 3 Sayılı Montreal Ek Protokolü ile tesis olunan sistemden doğan hükümlerin üzerinde olacaktır.
b) Yolcu ve bagaja ilişkin olarak 1971 Guatemala City Protokolüne veya 1975 3 Sayılı Montreal Ek Protokolü ile tesis olunan sistemden doğan hükümler, bu Protokol ile tesis olunan sistemden doğan hükümlerin üzerinde olacaktır.

MADDE XXV

Bu Protokol 1 Ocak 1976 tarihine kadar Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı merkezinde, daha sonra XVII. Maddeye göre yürürlüğe girene kadar Polonya Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığında imzaya açık tutulacaktır. Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı, Protokol Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı merkezinde imzaya açık tutulduğu süre içinde, her bir imza ve tarihini derhal Polonya Halk Cumhuriyeti Hükümetine bildirecektir. Yukarıdakileri tasdiken usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş temsilcileri bu Protokolü imza etmişlerdir.
Bindokuzyüzyetmişbeş yılının Eylül ayının yirmi beşinci gününde Montreal’ de dört metinde aynı derecede geçerli olmaz üzere Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça dillerinde yapılmıştır. Herhangi bir uyumsuzluk halinde, 12 Ekim 1929 tarihli Varşova Sözleşmesinin kaleme alındığı dil olan Fransızca metin üstün tutulacaktır.

I. BÖLÜM

Genel Koşullar

Madde 1- Uygulamanın Kapsamı

1. Bu Sözleşme ücret karşığında hava aracı ile yapılan bütün uluslararası yolcu, bagaj ya da kargo taşımacılığı için geçerlidir. Bir hava nakliyesi tarafından üstlenilmiş ücretsiz olarak hava aracı ile yapılan taşımalar içinde aynı şekilde geçerlidir.

2. Bu Sözleşmenin amacına uygun olarak, uluslararası taşımacılık ifadesi, taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, kalkış ve varış yerlerinin, nakliye ya da aktarmada duraklama olsun ya da olmasın, iki Taraf Devletin sınırları dahilinde ya da, Taraf Devlet olmasa dahi, şayet başka bir devletin sınırları dahilinde durulacak anlaşmalı bir yer varsa anılan yerlerin tek bir Taraf Devletin sınırları dahilinde bulunduğu herhangi taşımacılık faaliyeti anlamına gelmektedir. Başka bir devlette durulacak anlaşmalı bir yerin olmadığı tek bir Taraf Devletin sınırları dahilindeki iki nokta arasında yapılan taşıma bu Sözleşmenin amacına yönelik olarak uluslararası taşımacılık değildir.

3. İster tek bir sözleşme biçiminde ya da bir dizi sözleşmeler şeklinde olsun, eğer bir taşıma hakkında taraflar arasında tek bir taşıma faaliyeti olarak anlaşma sağlanmışsa, birbirini takip eden farklı nakliyeciler tarafından gerçekleştirilecek taşıma bu Sözleşmenin amacına yönelik olarak bölünmemiş tek bir taşıma sayılır ve sadece bir ya da bir dizi anlaşma tamamen aynı devletin sınırları dahilinde gerçekleştirileceğinde uluslararası mahiyetini kaybetmez.

4. Bu Sözleşme aynı zamanda V. Bölüm’de belirtilen taşıma biçimlerine, aynı bölümde zikredilen şartlara tabi olarak uygulanır.

Madde 2- Devlet Tarafından Gerçekleştirilen Taşımalar ve Postaya Ait Kalemlerin Taşınması

1. Bu Sözleşme, Madde 1’de ortaya konulan koşullar kapsamına girmesi şartıyla Devlet ya da yasayla kurulmuş kamu kurumları tarafından gerçekleştirilen taşımalar için uygulanır.

2. Postaya ait kalemlerin taşınmasında nakliyeci; nakliyeciler ile posta idareleri arasındaki ilişki için geçerli kurallara uygun olarak, yalnızca ilgili posta idaresine karşı sorumlu olacaktır.

3. Bu maddenin 2. paragrafında verildiği biçimin haricinde, bu Sözleşmenin koşulları postaya ait kalemlerin taşınması için geçerli olmayacaktır.

II. BÖLÜM

Yolcuların, Bagaj ve Kargonun Taşınmasına İlişkin Dokümantasyon ve Tarafların Görevleri

Madde 3- Yolcular ve Bagaj

1. Yolcuların taşınması açısından, aşağıda belirtilenleri içeren münferit ya da müşterek bir taşıma belgesi verilmelidir.

(a) kalkış ve varış yerlerinin bildirimi;

(b) eğer kalkış ve varış yerleri tek bir Devletin sınırları dahilinde ise, bir ya da daha fazla anlaşmalı duruş yeri başka bir devletin sınırları kapsamında olduğunda bu tür durulacak yerlerden en az birinin bildirimi.

2. Paragraf 1’de belirtilen bilgileri içeren herhangi farklı bir yöntem, 1. paragrafta anılan belgenin teslimi yerine geçebilir. Eğer bu tür farklı belgeler kullanılıyorsa, taşıyıcı dahil edilen bilginin yazılı bir dökümünü yolcuya teslim edecektir.

3. Taşıyıcı, kontrol edilmiş her parça bagaj için yolcuya bir bagaj tanımlama etiketi verecektir.

4. Geçerli olduğu yerlerde, bu Sözleşmenin; ölüm ya da yaralanma bakımından ve bagajın tahrip olması ya da bagajın kaybı veya bagaja hasar gelmesi ve de gecikmeler açısından taşıyıcının sorumluluklarını hükme bağladığı ve bu sorumlulukları sınırlayabileceği hususunda yolcuya yazılı bir bildirim verilmelidir.

5. Yukarıda verilen paragraflardaki hükümlere riayet etmeme, sorumluğun sınırlanmasını da içeren bu Sözleşmenin kurallarına her halükarda tabi olacak taşıma kontratının varlığını ya da geçerliliğini etkilemeyecektir.

Madde 4- Kargo

1. Kargonun taşınmasına ilişkin olarak bir hava sevk fişi verilecektir.

2. Yapılacak taşımanın bir kaydını içeren herhangi farklı bir yöntem bir hava sevk fişinin teslimi yerine geçebilir. Eğer bu tür farklı bir yöntem kullanılıyorsa, nakliyeyi gönderenin talep etmesi halinde, taşıyıcı nakliyeyi gönderene, gönderilen nakliyenin tanımlanmasına ve bu tür farklı bir yöntemin içerdiği kayıtlara dahil bilgilere ulaşılmasına imkan veren bir kargo makbuzu vermelidir.

Madde 5- Hava Sevk Fişi ya da Kargo Makbuzunun İçeriği

Hava sevk fişi ya da kargo makbuzu aşağıda verilenleri içermelidir:

(a) kalkış ve varış yerlerinin belirtilmesi,

(b) eğer kalkış ve varış yerleri tek bir Devletin sınırları dahilinde ise, bir  ya da daha fazla anlaşmalı duruş yeri başka bir devletin sınırları kapsamında olduğunda bu tür durulacak yerlerden en az birinin belirtilmesi; ve

(c) gönderilen nakliyenin ağırlığını belirtilmesi.

Madde 6- Kargonun Mahiyetine İlişkin Belge

Eğer gerekliyse, gümrük polis ve benzer kamu otoritelerinin formalitelerinin karşılanması amacıyla nakliyeyi gönderenin kargonun mahiyetini belirten bir belge vermesi istenebilir. Bu madde, taşıyıcıya bu nedenle hiçbir görev, yükümlülük ve sorumluluk yüklemez.

Madde 7- Hava Sevk Fişinin Tanımı

1. Hava sevk fişi nakliyeyi gönderen tarafından üç (3) orijinal parça olarak yazılacaktır.

2. İlk parça “taşıyıcı için” olarak işaretlenecek, nakliyeyi gönderen tarafından imzalanacaktır.İkinci parça “alıcı” olarak işaretlenecek, gönderen ve taşıyıcı tarafından imzalanacaktır.Üçüncü parça, kargo kabul edildikten sonra kargoyu gönderene verecek olan taşıyıcı tarafından imzalanacaktır.

3. Taşıyıcı ve gönderenin imzaları basılabilir ya da damgalanabilir.

4. Eğer gönderenin isteği doğrultusunda hava sevk fişini taşıyıcı yazarsa, taşıyıcı gönderen adına, aksi ispata tabi olarak, bu şekilde hareket etmiş sayılacaktır.

Madde 8- Çoklu Paketlerin Dokümantasyonu

Birden fazla paket olduğu durumlarda:

(a) Kargo taşıyıcısı, gönderenden ayrı ayrı sevk fişleri yazmasını isteme hakkına sahiptir.

(b) Gönderen, Madde 4’ün 2. paragrafında anılan farklı yöntemler kullanıldığında taşıyıcıdan ayrı ayrı kargo makbuzları vermesini isteme hakkına sahiptir.

Madde 9- Dokümanter Gerekliliklere Riayetsizlik

Maddeler 4 ve Madde 8’de verilen hükümleri riayetsizlik, sorumluluğun sınırlanmasını da içeren bu Sözleşmenin kurallarına her halükarda tabi olacak taşıma kontratının varlığını ya da geçerliliğini etkilemeyecektir.

Madde 10- Dokümantasyonun Ayrıntıları İçin Sorumluluklar

1. Gönderen, hava sevk fişine kendisi tarafından veya kendi adına eklenen veya taşıyıcıyı kendisi tarafından veya kendi adına yetkilendirmek suretiyle kargo makbuzuna eklenen veya Madde 4’ün paragrafında belirtilen farklı yöntemlerin içerdiği kayıtlara eklenen ayrıntı ve ifadenin doğruluğundan sorumludur.

Yukarıda verilenler, gönderen namına hareket eden kişinin, taşıyıcının acentesi olması durumunda da geçerli olacaktır.

2. Gönderen, kendisinin ya da kendi adına hareket eden birisinin sağlamış olduğu ayrıntılar ve ifadelerin düzensizliğinden, yanlışlık ya da eksikliğinden dolayı gönderenden ya da taşıyıcının sorumlu olduğu herhangi başka kişiden zarar gören taşıyıcının zararını karşılayacaktır.

3. Bu maddenin 1 ve 2. paragraflarına tabi olarak taşıyıcı, kendisinin ya da kendi adına hareket eden birisinin kargo makbuzuna ya da madde 4’ün 2. paragrafında anılan diğer araçlar tarafından tutulan kayıtlara girilen ayrıntılar ve ifadelerin düzensizliğinden, yanlışlık ya da eksikliğinden dolayı taşıyıcıdan ya da gönderenin sorumlu olduğu herhangi başka kişiden zarar gören gönderenin zararını karşılayacaktır.

 

Madde 11- Dokümantasyonun Kanıt Gücü

1. Hava sevk fişi ya da kargo makbuzu kontratın tamamlandığına, kargonun kabul edildiğine ve bu çerçevede belirlenen koşulların kabul edildiğine dair kesin olmayan karine teşkil eder.

2. Hava sevk fişinde ya da kargo makbuzunda ağırlık, ebat ve kargonun paketlenmesine ve aynı zamanda paketlerin sayısına ilişkin ifadeler de kesin olmayan karine teşkil eder. Kargonun miktarı, hacmi ve durumuna ilişkin ifadeler ise, taşıyıcı tarafından gönderenin eşliğinde kontrol edilmiş ve hava sevk fişinde ya da kargo makbuzunda kontrol edilmiş olarak belirtilmedikleri ya da kargonun görünürdeki durumuna ilişkin olmadıkları müddetçe taşıyıcı aleyhine delil teşkil etmeyecektir.

Madde 12- Kargoyu Nizam Hakkı

1. Taşıma kontratındaki bütün yükümlülüklerini yerine getirme sorumluluğuna tabi olarak gönderen kargoyu kalkış ya da varış havaalanında geri çekmek, ya da herhangi bir inişte kargoyu sefer istikametinde durdurmak, ya da kargonun varış yerinde veya sefer istikametinde daha önceden tayin edilen bir alıcıdan başka birisine verilmesi için istekte bulunmak, ya da kalkış havaalanına geri getirilmesini istemek suretiyle kargoyu nizam hakkına sahiptir.Gönderen bu nizam hakkını taşıyıcı ya da diğer göndericilere zarar verecek biçimde tatbik etmemeli ve bu hakkının tatbikinden kaynaklanan her türlü masrafı ödemelidir.

2. Gönderenin talimatlarını yerine getirmek mümkün değilse taşıyıcı göndereni derhal bilgilendirmelidir.

3. Eğer taşıyıcı, kargonun nizamı için gönderenin talimatını hava sevk fişinin ya da kargo makbuzunun gönderen için olan parçasının düzenlenmesini talep etmeksizin yerine getirirse, taşıyıcı, gönderenden tazminat hakkı zarar görmeksizin, hava sevk fişi ya da kargo makbuzunun o parçasını kanunen elinde bulunduran herhangi bir şahsa karşı bu durumla ilgili olarak meydana gelecek her türlü zarardan sorumlu olacaktır.

4. Gönderene verilen hak, madde 13’e göre alıcının haklarının başladığı anda sona erer. Bununla birlikte, alıcı kargoyu kabul etmeyi reddederse, ya da alıcı ile bağlantı kurulamazsa, gönderen nizam hakkını geri alır.

Madde 13- Kargonun Teslimatı

1. Madde 12 kapsamında gönderenin hakkını tatbik ettiği durumların haricinde, kargo varış yerine ulaştığında alıcı, ödenmesi gereken masrafları ödemek ve taşımanın koşullarına uygunluk sağlamak suretiyle kargonun kendisine teslim edilmesini isteyebilir.

2. Başka türlü anlaşma sağlanmadığı sürece, kargo ulaşır ulaşmaz alıcıya bildirimde bulunmak taşıyıcının görevidir.

3. Eğer taşıyıcı kargonun kaybolduğunu kabul ederse, ya da kargo ulaşmış olması gereken tarihten sonraki yedi (7) günün bitiminde ulaşmamışsa alıcı; taşıma anlaşmasından doğan haklarını taşıyıcıya karşı uygulama hakkına sahiptir.

Madde 14- Gönderen ve Alıcı Haklarının Tatbiki

Gönderen ve alıcı, taşıma anlaşması tarafından tanzim edilmiş yükümlülüklerini yerine getirmeleri koşuluyla, her biri kendi adına, ama kendi çıkarına ya da bir başkasınınkine yönelik hareket ediyor olsun, sırasıyla Madde 12 ve Madde 13 ile kendilerine verilen hakları tatbik edebilirler.

Madde 15- Gönderen ve Alıcının İlişkileri ya da Üçüncü Tarafların Karşılıklı İlişkileri

1. Madde 12, Madde 13 ve Madde 14, ne gönderen ile alıcı arasındaki ilişkileri ve hakları, ne de gönderenden ya da alıcıdan türemiş üçüncü tarafların karşılıklı ilişkilerini etkilemez.

2. Madde 12, Madde 13 ve Madde 14’ün koşulları sadece hava sevk işi ya da kargo makbuzunda özel koşullar ile değiştirilebilir.

Madde 16- Gümrük, Polis ve Diğer Kamu Otoritelerinin Formaliteleri

1. Gönderen, kargonun alıcıya teslim edilebilmesinden önce, gümrük, polis ve diğer kamu otoritelerinin gerekliliklerini yerine getirmek için gerekli olan bu tür bilgi ve böyle belgeleri sağlamalıdır. Gönderen, hasar taşıyıcının, çalışanının ya da temsilcisinin bir kusuruna bağlı olarak meydana gelmediği sürece, bu tür bilgi ve belgelerin yokluğu, yetersizliği ve düzensizliğinden kaynaklanacak her türlü hasar için taşıyıcıya karşı sorumludur.

2. Taşıyıcı, bu tür bilgi ve belgelerin doğruluğunu ya da yeterliliğini araştırmak konusunda herhangi bir yükümlülük altında değildir.

III. BÖLÜM

Taşıyıcının Sorumluluğu ve Hasar İçin Tazminatın Kapsamı

Madde 17- Yolcuların Ölümü ve Yaralanması - Bagajın Hasara Uğraması

1. Taşıyıcı, bir yolcunun ölümü ya da bedensel yaralanması durumunda uğranmış hasara karşı sadece; ölüm ya da yaralanmaya sebebiyet veren kazanın hava aracının içinde ya da herhangi yükleme veya boşaltma faaliyeti sırasında meydana gelmiş olması halinde sorumludur.

2. Taşıyıcı, kontrol edilmiş bagajın tahrip olması ya da kaybolması ya da bagaja zarar gelmesi durumunda uğranmış hasara karşı sadece, bagajın tahrip olmasına ya da kaybolmasına ya da bagaja zarar gelmesine neden olan olayın hava aracı içinde ya da kontrol edilmiş bagajın taşıyıcının sorumluluğu altında bulunduğu bir esnada meydana gelmiş olması halinde sorumludur.Fakat, eğer hasar bagajın kendi içinde bulunan kusurlardan, bagajın kalite ve kötülüğünden kaynaklanıyorsa, taşıyıcı bu kapsama kadar sorumlu değildir. Kişisel eşyalar dahil olmak üzere, kontrol edilmemiş bagajların olduğu durumlarda, eğer hasar taşıyıcının, ya da bir çalışanının ya da acentesinin bir kusuruna bağlı olarak meydana gelmişse, taşıyıcı sorumludur.

3. Eğer taşıyıcı kontrol edilmiş bagajın kaybolduğunu kabul ederse, ya da kontrol edilmiş bagaj ulaşmış olması gereken tarihten sonraki yirmi bir (21) günün bitiminde ulaşmamışsa yolcu; taşıma anlaşmasından doğan haklarını taşıyıcıya karşı uygulama hakkına sahiptir.

4. Başka türlü belirtilmediği müddetçe, bu Sözleşmede “bagaj” terimi hem kontrol edilmiş bagaj hem de kontrol edilmemiş bagaj anlamına gelir.

Madde 18- Kargonun Hasara Uğraması

1. Taşıyıcı, kargonun tahrip olması ya da kaybolması ya da kargoya zarar gelmesi durumunda uğranmış hasara karşı sadece, hasara bu şekilde uğranmasına neden olan olayın hava yoluyla taşıma esnasında meydana gelmiş olması durumunda sorumludur.

2. Fakat, eğer kargonun tahrip olmasının, kaybolmasının ya da kargoya zarar gelmesinin aşağıda verilen olaylardan birinin ya da daha fazlasının bir sonucu olarak meydana geldiğini ispatlarsa, taşıyıcı bu kapsama kadar sorumlu değildir:

(a) kargonun kendi içinde bulunan kusurlardan, kargonun kalite ve kötülüğünden;

(b) kargonun paketlenmesinin taşıyıcı, bir çalışanı ya da acentesi dışında birisi tarafından kusurlu olarak yapılmış olmasından;

(c) savaş ya da silahlı çatışma;

(d) kargonun girişi, çıkışı ya da geçişi ile bağlantılı olarak gerçekleştirilen bir kamu otoritesi faaliyeti.

3. Bu maddenin birinci paragrafınının anlamı dahilinde hava yolu ile taşıma, kargonun taşıyıcının sorumluluğu altında bulunduğu dönemi kapsamaktadır.

4. Hava yoluyla taşıma süresi, karada, deniz yoluyla ya da kara içinde su yoluyla havaalanı dışında gerçekleştirilen herhangi taşıma faaliyetini içermez. Eğer, bununla birlikte; yükleme, teslimat ya da aktarma amacıyla bir hava yoluyla taşıma anlaşmasının yerine getirilmesinde bu tür birtaşıma yer alırsa, aksi ispata tabi olacak biçimde, herhangi bir hasarın hava yoluyla taşıma sırasında meydana gelen bir olayın neticesi olduğu varsayılacaktır. Eğer bir taşıyıcı, taraflar arasında hava yoluyla taşıma olacak biçimde anlaşması yapılmış bir taşımanın tamamının ya da bir kısmının nakliyesini, gönderinin izni olmaksızın başka bir nakliye biçimi ile değiştirecek olursa, başka bir nakliye biçimiyle yapılan bu tür bir taşıma hava yoluyla taşıma süreci dahilinde sayılacaktır.

Madde 19- Gecikme

Taşıyıcı; yolcuların, bagaj ve kargonun hava yoluyla taşınmasındaki gecikmelerde meydana gelen hasardan sorumludur. Bununla birlikte taşıyıcı, eğer kendisinin ya da çalışanlarının ve acentesinin hasardan kaçınmak için gerekli kılınabilecek bütün önlemleri aldıklarını veya kendisi ya da çalışanları ve acenteleri için bu tedbirleri almanın olanaksız olduğunu ispatlarsa, gecikmeden kaynaklanan hasar için sorumlu olmayacaktır.

Madde 20- Beraat

Taşıyıcının, hasarın tazminat talep eden kişinin veya kendisinin haklarını aldığı kişinin, kusuru ya da başka bir yanlış fiili ya da ihmali neticesinde oluştuğunu ya da buna bir katkısı olduğunu kanıtlaması durumunda, taşıyıcı hasara neden olan ya da katkısı bulunan bu tür kusurun, ya da yanlış fiilin ya da ihmalin kapsamı doğrultusunda hak talep eden kişiye karşı sorumluluklarından kısmen ya da tamamen temize çıkacaktır. Bir kişinin ölümü ya da yaralanması nedeniyle bir başka şahıs tarafından tazminat talep edildiğinde taşıyıcı aynı şekilde, hasara; ölen ya da yaralanan kişinin kusuru ya da diğer yanlış bir fiili ya da ihmali sonucu neden olduğunu ya da katkısı bulunduğunu ispatladığı ölçüde sorumluluklarından kısmen ya da tamamen temize çıkacaktır. Bu madde 21’in ilk paragrafı dahil olmak üzere, bu Sözleşmedeki bütün sorumluluk koşullarına tatbik edilecektir.

Madde 21- Yolcuların Ölümü ya da Yaralanması Durumunda Tazminat

1. Her yolcu için 100 000 Özel Çekme Hakkını aşmayan Madde 17’nin 1. paragrafı kapsamında doğan hasarlar için taşıyıcı, sorumluluğunu kabul etmeme ya da sınırlama imkânına sahip olmayacaktır.

2. Taşıyıcı, her yolcu için 100 000 Özel Çekme Haklarının aşıldığı kapsamda Madde 17’nin 1. paragrafı dahilinde doğan hasarlar için, aşağıda verilenleri ispatlaması durumunda, sorumlu olmayacaktır:

(a) bu tür bir hasar taşıyıcının ya da onun çalışanları ya da acentelerinin kusuru ya da diğer yanlış bir fiili ya da ihmali sonucu meydana gelmiş olması; ya da

(b) bu tür bir hasar sadece üçüncü bir tarafın bir kusuru ya da diğer yanlış bir fiili ya da ihmali sonucu meydana gelmiş olması.

Madde 22- Gecikme, Bagaj ve Kargoyla Bağlantılı Olarak Sorumluluk Sınırları

1. Madde 19’da belirtilen biçimde yolcu taşımasındaki gecikmeden kaynaklanan bir hasar olduğu durumlarda, taşıyıcının her yolcu için sorumluluğu 4 150 Özel Çekme Hakkı ile sınırlıdır.

2. Bagaj taşımacılığında, kontrol edilmiş bagajın taşıyıcının sorumluluğuna verildiği anda yolcu bagajın ulaşacağı yerde teslimi ile ilgili özel bir fayda beyanında bulunmadığı ve durumun gerektirmesi halinde ilave bir ödeme yapmadığı müddetçe, taşıyıcının bagajın tahrip olması, kaybolması ya da bagaja hasar gelmesi halinde her yolcu için sorumluluğu 1 000 Özel Çekme Hakkı ile sınırlıdır. Diğer durumda, ödenecek toplamın, yolcunun varıştaki teslimatta sağlayacağı gerçek faydadan fazla olduğunu ispatlamadığı müddetçe, taşıyıcı beyan edilen toplamı aşmayan bir miktar ödemekle sorumlu olacaktır.

3. Kargo taşımacılığında, kontrol edilmiş kargonun taşıyıcının sorumluluğuna verildiği anda gönderen kargonun ulaşacağı yerde teslimi ile ilgili özel bir fayda beyanında bulunmadığı ve durumun gerektirmesi halinde ilave bir ödeme yapmadığı müddetçe, taşıyıcının kargonun tahrip olması, kaybolması ya da kargoya hasar gelmesi halinde her kilogram için sorumluluğu 17 Özel Çekme Hakkı ile sınırlıdır. Diğer durumda, ödenecek toplamın, gönderenin varıştaki teslimatta sağlayacağı gerçek faydadan fazla olduğunu ispatlamadığı müddetçe, taşıyıcı beyan edilen toplamı aşmayan bir miktar ödemekle sorumlu olacaktır.

4. Kargonun bir parçasının ya da içindeki malzemelerden herhangi birinin tahrip olması, kaybolması ya da gecikmesi durumunda, taşıyıcının sorumluluğunun sınırlı olduğu miktarın belirlenmesinde dikkate alınacak ağırlık, sadece ilgili paket ya da paketlerin ağırlığı olacaktır. Bunun yanı sıra, kargonun bir parçasının ya da içindeki malzemelerden herhangi birinin tahrip olması, kaybolması ya da gecikmesi, aynı sevk fişinin ya da aynı makbuzun ya da, basılı değilse, Madde 4’ün 2. paragrafında anılan farklı bir yöntemin içerdiği aynı kayıtların kapsadığı diğer paketlerin değerini etkiliyorsa, sorumluluk sınırının belirlenmesinde bu tür bir paketin ya da paketlerin de toplam ağırlıkları dikkate alınmalıdır.

5. Bir çalışanın ya da acentenin bir fiil ya da ihmalinin gerçekleşmesi durumunda çalışan ya da temsilcinin istihdamları kapsamında hareket ettiklerinin de ispatlanması kaydıyla, eğer hasarın, taşıyıcının, bir çalışanının ya da temsilcisinin hasar vermek niyetiyle ya da hasarın muhtemelen oluşacağı bilinerek dikkatsizce yaptığı bir fiili veya ihmali neticesinde oluştuğu ispatlanırsa, bu maddenin 1. ve 2. paragraflarındaki koşullar geçerli olmayacaktır.

6. Madde 21 ve bu maddede öngörülen sınırlar mahkemenin, kendi kurallarına uygun olarak, ilaveten, faizler dahil olmak üzere dava münasebetiyle davacının maruz kaldığı mahkeme masraflarının ve diğer harcamaların tamamını ya da bir kısmını hüküm olarak vermesine engel olmaz. Davanın mahkeme masrafları ve diğer harcamaları dışında, hükmedilen hasarın miktarı; hasara neden olan olayın tarihinden itibaren altı aylık süreç içerisinde ya da dava daha sonra ise başlangıcından önce taşıyıcının yazılı olarak davacıya önerdiği miktarı geçmezse, yukarıda verilen koşul uygulanmayacaktır.

Madde 23- Para Birimlerinin Dönüşümü

1. Özel Çekme Hakkı bağlamında bu Sözleşmede bahsedilen miktarlar, Uluslararası Para Fonu tarafından tanımlanan Özel Çekme Hakkına atıfta bulunuyor sayılacaktır. Adli yargılama durumunda, bu toplamların ulusal para birimlerine çevirimi, yargılamanın yapıldığı tarih itibariyle bu tür ulusal para birimlerinin Özel Çekme Hakkı bakımından değerine göre yapılacaktır. Uluslararası Para Fonunun üyesi olan bir taraf devletin ulusal para biriminin Özel Çekme Hakkı açısından değeri, Uluslararası Para Fonu tarafından yargılamanın yapıldığı tarihte o devletin işlem ve para hareketi için tatbik ettiği değerleme yöntemine uygun olarak hesaplanacaktır. Uluslararası Para Fonunun üyesi olmayan bir taraf devletin ulusal para biriminin Özel Çekme Hakkı açısından değeri, o devlet tarafından tayin edilen bir usule göre hesaplanacaktır.

2. Bununla birlikte, Uluslararası Para Fonunun üyesi olmayan ve kanunları bu maddenin birinci paragrafındaki koşulların uygulanmasına imkân tanımayan devletler onaylanma ya da katılma zamanında ya da ondan sonraki herhangi bir zamanda, Madde 21’de öngörülen taşıyıcıya ait sorumluluk miktarının, kendi bölgeleri dahilinde yargılama sürecinde her yolcu için 1 500 000 parasal birimine, Madde 22’nin 1. paragrafı ile ilgili olarak yolcu başına 62 500 para birimine, Madde 22’nin 2. paragrafı ile ilgili olarak yolcu başına 15 000 para birimine ve Madde 2’nin 3. paragrafı ile ilgili olarak da kilogram başına 250 para birimine karşılık gelen bir miktarda sabitlendiğini ilan edebilir. Bu para birimi, altmış beş buçuk (65,5) miligram binde 900 ayar altın değerine tekabül etmektedir. Bu miktarlar ondalıklı oranlarda ilgili ulusal para birimine çevrilebilir. Bu meblağların ulusal para birimlerine çevirimi devletin kanunlarına uygun olarak yapılacaktır.

3. Bu maddenin 1. paragrafının son cümlesinde bahsedilen hesaplama ve bu maddenin 2. paragrafında bahsedilen dönüşüm yöntemi, bu maddenin ilk paragrafının ilk üç cümlesinin uygulanması halinde ortaya çıkacağı üzere Madde 21 ve Madde 22’deki miktarlar için Taraf Devletin ulusal para biriminde mümkün olduğunca aynı gerçek değeri yansıtacak biçimde gerçekleştirilmelidir. Taraf Devletler, bu Sözleşmeye ait bir onaylama, kabul, onama ya da katılma belgesini tevdi ederken veya bunlardan herhangi birinde bir değişiklik olduğunda, duruma bağlı olarak, bu maddenin 1. paragrafına göre olan hesaplama usulünü ya da bu maddenin 2. paragrafına konu çevirimin sonuçlarını depozitere bildirecektir.

Madde 24- Limitlerin Gözden Geçirilmesi

1. Madde 25’in koşullarına zarar vermeden ve aşağıda verilen pargraf 2’ye tâbi olmak kaydıyla, Madde 21, Madde 22 ve Madde 23’te öngörülen meblağlar, Depoziter tarafından 5 (beş) yıllık zaman dilimlerinde gözden geçirilecektir. Bu tür gözden geçirmelerin ilki, bu Sözleşmenin yürürlüğü girdiği tarihten sonraki beşinci yılın sonunda, veya eğer sözleşme imzaya açıldığı ilk tarihten itibaren beş yıl içerisinde yürürlüğe girmezse, yürürlüğe girdiği tarihin ilk senesi içerisinde, bir önceki gözden geçirmeden bu zamana ya da ilk durumda olduğu üzere bu Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten buyana birikmiş enflasyon oranına tekabül eden bir enflasyon faktörüne atfen gerçekleştirilecektir. Enflasyon faktörünü belirlemede kullanılacak enflasyon oranı ölçüsü, Madde 23’ün 1. paragrafında bahsedilen Özel Çekme Hakkını oluşturan Devletlerin Tüketici Fiyat Endekslerindeki yıllık artış ya da azalmaların ağırlıklı ortalaması olacaktır.

2. Yukarıda verilen paragrafta anılan gözden geçirme de, enflasyon faktörünün yüzde 10’u aştığı sonucuna varılırsa, Depoziter, Taraf Devletlere sorumluluk sınırlarının tekrar gözden geçirilmesi hususunda bildirimde bulunmalıdır. Bu tür herhangi bir gözden geçirme, Taraf Devletlere bildirildiği tarihten altı (6) ay sonra yürürlüğe girecektir. Eğer Taraf Devletlere bildirimde bulunulan tarihten sonraki üç (3) ay içerisinde Taraf Devletlerin çoğunluğu onaylamadıklarını bildirirlerse, gözden geçirme yürürlüğe girmeyecek, Depoziter bu konuyu Taraf Devletler toplantısına havale edecektir.

Depoziter, herhangi bir gözden geçirmenin yürürlüğe girecek sonuçlarını derhal bütün Taraf Devletlere bildirecektir.

3. Bu maddenin ilk paragrafına karşın, taraf devletlerin üçte birinin buna dair bir talep belirtmeleri halinde ve bir önceki gözden geçirmeden bu zamana kadar geçen süre içerisinde ya da, daha önce yapılmış bir gözden geçirme yoksa, bu Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten buyana, birinci paragrafta anılan enflasyon faktörünün yüzde 30’u geçmiş olması koşuluna bağlı olarak, bu maddenin ikinci paragrafında anılan prosedür, herhangi bir zamanda uygulanacaktır. Bu maddenin birinci paragrafında tarif edilen prosedürü kullanan müteakip gözden geçirmeler, bu paragrafın dahilindeki gözden geçirmelerin tarihlerini takip eden beşinci yılın sonunda başlayan beş yıllık zaman dilimlerinde gerçekleşecektir.

Madde 25- Limitlerin Şarta Bağlanması

Bir taşıyıcı, taşıma anlaşmasının; bu Sözleşme ile sağlanan sorumluluk sınırlamalarından daha fazlasına tabi olmasını ya da sınırsız sorumluluğa tabi olmasını şart koşabilir.

Madde 26- Sözleşmeye İlişkin Koşulların Hükümsüzlüğü

Taşıyıcıyı bu Sözleşme kapsamında ortaya konmuş sorumluluklardan kurtarmak ya da daha aşağı bir sınırda sabitlemek eğilimindeki herhangi biri koşul geçersiz ve hükümsüz olacaktır, fakat herhangi bir koşulun hükümsüzlüğü, bu Sözleşmenin hükümlerine tâbi kalacak olan kontratın tamamının hükümsüzlüğünü gerektirmez.

Madde 27- Sözleşme Yapma Özgürlüğü

Taşıyıcının; herhangi bir taşıma kontratına taraf olmayı, bu Sözleşme kapsamında mevcut olan herhangi bir korumadan feragat etmeyi, ya da bu Sözleşme hükümleri ile zıtlık teşkil etmeyen koşullar koymayı reddetmesine bu Sözleşmede yer alan hiçbir şey engel teşkil etmez.

Madde 28- Ön Ödemeler

Yolcuların ölümü ya da bedensel yaralanmaları ile sonuçlanan hava aracı kazaları durumunda işletici, eğer kendi ulusal kanunları tarafından gerekli kılınırsa, tazminat talep etme hakkına sahip gerçek kişi ya da kişilere onların acil ekonomik gereksinimlerini karşılamak amacıyla herhangi bir gecikme olmaksızın ön ödeme yapacaktır. Bu tür bir ödeme sorumluluğun tanınmasını teşkil etmeyecek ve işletici tarafından daha sonra hasar olarak ödenecek miktardan mahsup edilebilecektir.

Madde 29- Taleplerin Dayanakları

Bu Sözleşme kapsamında ya da kontrat ile ya da haksız fiil davası olarak ya da başka türlü olsun, yolcu, bagaj ya da kargo taşınması ile ilgili olarak bir şekilde meydana gelmiş hasarlara karşı açılmış bir dava; böyle bir davayı açma hakkına sahip olan kişilerin kim oldukları ve kendi haklarının neler oldukları hususuna zarar getirmeksizin, sadece bu Sözleşmede tayin edilen koşullara ve sorumluluk sınırlarına tâbi olacak biçimde açılabilir. Bu tür herhangi bir davada cezayı gerektirici, örnek teşkil eden ya da tazminat hükmünde olmayan hasarlar telafi edilir olmayacaktır.

Madde 30- Çalışanlar, Acenteler - Taleplerin Biraraya Getirilmesi

1. Eğer Sözleşmenin bilgili olduğu bir hasardan dolayı bir taşıyıcının çalışanı ya da acentası aleyhinde bir dava açılmışsa, bu çalışan ya da acente; istihdamlarının kapsamı dahilinde hareket ettiklerini ispatlarlarsa, bu Sözleşme kapsamında taşıyıcının başvurma hakkına sahip olduğu koşul ve sorumluluk sınırlarından yararlanma hakkına sahip olacaklardır.

2. Böyle bir durumda taşıyıcıdan, çalışan ya da acentelerinden alınabilecek miktarların toplamı, anılan limitleri aşmamalıdır.

3. Kargonun taşınmasına ilişkin hususlar dışında, hasarın bir çalışanının ya da acentenin hasar vermek niyetiyle ya da hasarın muhtemelen oluşacağı bilinerek dikkatsizce yaptığı bir fiili veya ihmali neticesinde oluştuğu ispatlanırsa, bu maddenin 1. ve 2. paragraflarında verilen koşullar geçerli olmayacaktır.

Madde 31- Şikayetlerin Zamanına Uygun Olarak Yapılması

1. Kontrol edilmiş bagaj ya da kargoyu teslim almaya yetkili şahıs tarafından şikayetsiz olarak alınması, bagaj ve kargonun iyi koşullarda ve sırasıyla Madde 3’ün 2. paragrafında ve Madde 4’ün 2. paragrafında anılan taşıma dokümanına ya da farklı yöntemlerin içerdiği kayıtlara uygun olduklarına dair kesin olmayan karine teşkil eder.

2. Hasar durumunda, teslim almaya yetkili şahıs hasarın fark edilmesinden sonra derhal ve en geç, kontrol edilmiş bagajlar durumunda alınan tarihten itibaren yedi (7) gün içerisinde ve kargo halinde de alınılan tarihten itibaren on dört (14) gün içerisinde taşıyıcıya şikâyette bulunmalıdır. Gecikme durumunda şikayet, en geç bagaj ya da kargonun kendi kullanımına verilmiş olması gereken tarihten itibaren yirmi bir (21) gün içerisinde yapılmalıdır.

3. Her şikayet, yazılı olmalı ve sözü edilen süreler içerisinde verilmeli ya da gönderilmelidir.

4. Eğer yukarıda bahsedilen süreler içerisinde bir şikâyette bulunulmazsa, taşıyıcının kötü niyeti olması dışında, taşıyıcı aleyhinde bir dava olamaz.

Madde 32- Sorumlu Şahsın Vefatı

Sorumlu şahsın ölmesi durumunda, bu Sözleşme koşulları kapsamındaki sorumluluğa ilişkin bir dava, bu şahsın terekelerini kanunen temsil eden şahıslar aleyhinde olacaktır.

Madde 33- Yargılama Hakkı

1. Hasarlar için bir dava, davacının tercihine bağlı olarak, taraf devletlerden birinin sınırları dahilinde, ya taşıyıcının ikametinin ya da esas iş yerinin bulunduğu yerin, ya da taşıyıcının sahip olduğu bir iş yerinin bulunduğu ve bu sözleşmenin aracılığıyla yapıldığı yerin mahkemelerinde ya da varış yerindeki mahkemelerde açılmalıdır.

2. Yolcunun ölümü ya da yaralanmasından kaynaklanan hasarlar açısından, bir dava bu maddenin birinci paragrafında değinilen mahkemelerden birinde, ya da kazanın gerçekleştiği esnada yolcunun esas ve daimi ikametgahının bulunduğu ve taşıyıcının gerek kendi hava aracıyla gerek ticari bir anlaşmaya göre bir başka taşıyıcının hava aracıyla gerçekleştirdiği hava yoluyla yolcu taşıma için hizmet faaliyetlerini yürüttüğü ve taşıyıcının kendisinin ya da ticari anlaşmalı olduğu başka bir taşıyıcıya ait ya da kiralanmış bina ve müştemilattan hava yoluyla taşınması işini yürüttüğü bir taraf devletin sınırları dahilindeki mahkemelerden birinde açılabilir.

3. Paragraf 2’nin amacı doğrultusunda;

(a) “ticari anlaşma”, taşıyıcılar arasında yapılmış, acentelik anlaşmasından farklı ve taşıyıcıların hava yoluyla yolcu taşıma için ortak hizmetlerinin koşullarına ilişkin anlaşma anlamına gelmektedir;

(b) “esas ve daimi ikametgah” kaza anında yolcunun sabit ve daimi evi anlamına gelmektedir. Yolcunun milliyeti bu bağlamda belirleyici faktör olmayacaktır.

4. Yargılama Usulü sorunları, davaya bakan mahkemenin kurallarınca çözülecektir.

Madde 34- Tahkim

1. Bu maddenin koşullarına tâbi olmak kaydıyla, kargo için taşımacılık kontratının tarafları, bu Sözleşme kapsamındaki taşıyıcı sorumluluklarına ilişkin ihtilafların tahkim yoluyla çözülmesini şart koşabilirler. Bu tür bir anlaşma yazılı olacaktır.

2. Hak talebinde bulunanın tercihine bağlı olarak, tahkim usulleri; madde 33’te anılan yargılama yetkilerinin biri dahilinde olacaktır.

3. Hakem ya da uyuşmazlık mahkemesi bu Sözleşmenin koşullarını uygulayacaktır.

4. Bu maddenin 2. ve 3. paragraflarının koşulları her tahkim hükmü ya da anlaşmasının bir parçası sayılacak ve bunlar tahkim hükmü ya da anlaşmasının sözkonusu paragraflara aykırı herhangi bir şartı geçersiz ve hükümsüz olacaktır.

Madde 35- Davaların Sınırları

1. Eğer bir dava, varış yerine ulaşma tarihinden ya da hava aracının ulaşmış olması gereken ya da taşımanın durdurulduğu tarihten itibaren hesaplanan iki (2) yıllık bir süreç içerisinde açılmazsa, hasara dair haklar geçersiz olacaktır.

2. Bu sürecin hesaplanması yöntemi, davaya bakan mahkemenin kuralları tarafından tayin edilecektir.

Madde 36- Müteselsil Taşıma

1. Muhtelif müteselsil taşıyıcılar tarafından gerçekleştirilecek ve Madde 1’in 3. paragrafında verilen tanımın kapsamına giren bir taşıma durumunda; yolcu, bagaj ve kargo kabul eden her taşıyıcı, bu Sözleşmede konulan kurallara tâbidir ve taşıma kontratı, kendi nezaretinde gerçekleştirilen taşımanın o kısmı ile ilgili olduğu oranda taşıma kontratının taraflarından biri sayılacaktır.

2. Bu şekilde yapılan bir taşıma durumunda, ilk taşıyıcının özel bir anlaşma kapsamında yolculuğun tamamına ait sorumluluğu üstlendiği durumların dışındaki hallerde, kendisi ile ilgili olarak tazminat hakkına sahip yolcu ya da herhangi bir kişi, davayı sadece kaza ya da gecikmenin meydana geldiği anda taşımayı gerçekleştiren taşıyıcıya karşı açabilir.

3. Bagaj ya da kargo konusunda, yolcu ya da gönderici ilk taşıyıcı aleyhinde ve teslim almaya yetkili yolcu ya da alıcı son taşıyıcı aleyhinde ve daha da ötesinde, bunlardan her biri tahribat, kayıp, hasar ya da gecikmenin meydana geldiği esnada taşımayı gerçekleştiren taşıyıcı aleyhinde dava açma hakkına sahiptir. Taşıyıcılar yolcuya, gönderene ya da alıcıya karşı ortaklaşa ve ayrı ayrı sorumlu olacaktır.

Madde 37- Üçüncü Taraflara Rücu Hakkı

Bu Sözleşmede yer alan hiçbir şey, koşullarına uygun biçimde bir hasardan sorumlu bir şahsın herhangi başka bir şahsa karşı rücu hakkına sahip olup olmadığı hususuna halel getiremez.

IV. BÖLÜM

Birleşik Taşıma

Madde 38- Birleşik Taşıma

1. Bir kısmı hava yoluyla bir kısmı da başka türlü bir taşıma biçimiyle gerçekleştirilen birleşik taşıma durumlarına, Madde 18’in 2. paragrafına tâbi olarak bu Sözleşmenin koşulları, hava yoluyla taşıma Madde 1’in koşulları kapsamında kalmak kaydıyla, sadece hava yoluyla yapılan taşımalar için geçerli olacaktır.

2. Bu Sözleşmenin koşulları hava yoluyla taşımaya uyduğu sürece, birleşik taşıma durumlarında bu Sözleşmede yer alan hiçbir şey, tarafların diğer taşıma biçimlerine ilişkin hava yoluyla taşıma koşulları dokümanı eklemelerine engel olmaz.

V. BÖLÜM

Anlaşmalı Taşıyıcıdan Farklı Bir Kişi Tarafından

Gerçekleştirilen Hava Yoluyla Taşıma

Madde 39- Anlaşmalı Taşıyıcı - Gerçek Taşıyıcı

Bu Bölümün şartları, bir kişi (buradan itibaren “anlaşmalı taşıyıcı” olarak anılacaktır) bu Sözleşmenin hükümlerine tâbi bir taşıma kontratını esas kişi olarak bir yolcu ya da gönderen ile ya da yolcu veya gönderen adına hareket eden bir şahıs ile yaptığında ve anlaşmalı taşıyıcıdan aldığı yetkiyle, ancak bu Sözleşmenin anlamı kapsamında müteselsil taşıyıcı kısmı ile ilgili olmadan, taşımanın tamamını ya da bir kısmını bir başkası (buradan itibaren “gerçek taşıyıcı” olarak anılacaktır) gerçekleştirdiğinde uyglulanır. Bu tür bir yetki, aksi ispat edilmedikçe varsayılacaktır.

Madde 40- Anlaşmalı ve Gerçek Taşıyıcıların Kendi Sorumlulukları

Eğer, Madde 39’da anılan kontrata göre, bu Sözleşmenin hükümlerine tabi bir taşımanın tamamını ya da bir kısmını gerçek bir taşıyıcı gerçekleştirirse; hem anlaşmalı hem de gerçek taşıyıcı, ilki kontratta tasarlanmış taşımanın tamamı, ikincisi ise gerçekleştirmiş olduğu taşıma için, bu Bölümde başka şekilde öngörülmemesi halinde, bu Sözleşmenin koşullarına tâbi olacaktır.

Madde 41- Müşterek Sorumluluk

1. İstihdamlarının kapsamı dahilinde hareket eden gerçek taşıyıcının, çalışanlarının ya da acentelerinin fiil ve ihmalleri, gerçek taşımacı tarafından gerçekleştirilen taşıma ile bağlantılı olarak, aynı zamanda anlaşmalı taşıyıcının da fiil ve ihmalleri olarak sayılacaktır.

2. İstihdamlarının kapsamı dahilinde hareket eden anlaşmalı taşıyıcının, çalışanlarının ya da acentelerinin fiil ve ihmalleri, gerçek taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen taşıma ile bağlantılı olarak, aynı zamanda gerçek taşıyıcının da fiil ve ihmalleri olarak sayılacaktır. Bununla birlikte, bu tür fiil ve ihmaller gerçek taşıyıcıyı Madde 21, Madde 22, Madde 23 ve Madde 24’te anılan miktarları aşan sorumluluklara tâbi kılmayacaktır. Anlaşmalı taşıyıcının bu Sözleşme tarafından getirilmeyen yükümlülükleri ya da bu Sözleşme ile getirilen haklardan feragat ve savunmaları ya da Madde 22’de tasarlanan varışta teslimata dair bir isteğin özel bir deklarasyonunu kapsamında üstlendiği herhangi bir özel anlaşma, aksi kararlaştırılmadıkça gerçek taşıyıcıyı etkilemeyecektir.

Madde 42- Şikayet ve Talimatların Muhatabı

Taşıyıcıya bu Sözleşme kapsamında yapılacak, her türlü şikayet ya da verilecek her türlü talimat, anlaşmalı taşıyıcıya ya da gerçek taşıyıcıya muhatap olmasına bakılmaksızın, eşit etkiye sahip olacaktır. Bununla birlikte, Madde 12’de anılan talimatlar, sadece anlaşmalı taşıyıcıya muhatap olduğunda etkili olabilecektir.

Madde 43- Çalışanlar ve Acenteler

Gerçek taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen bir taşımayla bağlantılı olarak, gerçek taşıyıcının ya da anlaşmalı taşıyıcının herhangi bir çalışanı ya da acentesi, istihdamları kapsamı dahilinde hareket ettiklerini ispatlamaları halinde, bu Sözleşmeye uygun olarak sorumluluk sınırlarına başvurulmasına engel teşkil edecek şekilde tasarrufta bulunmuş oldukları ispatlanmadığı müddetçe, bu Sözleşme kapsamında taşıyıcıya uygulanabilir koşul ve sorumluluk sınırlarından yararlanırlar.

Madde 44- Hasarların Bir Araya Getirilmesi

Gerçek taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen bir taşımayla ilgili olarak, gerçek taşıyıcı ve anlaşmalı taşıyıcıdan ve bunların, istihdamları kapsamı dahilinde hareket eden, çalışan ve acentelerinden tahsil edilebilecek miktarların birleşimi; bu Sözleşme dahilinde anlaşmalı taşıyıcı ya da gerçek taşıyıcı aleyhinde verilebilecek en yüksek miktarı aşmamalıdır, fakat bahsedilen şahıslardan hiçbiri o şahsa uygulanabilir sınırlardan fazlası bir miktara karşı sorumlu olmayacaktır.

Madde 45- Taleplerin Muhatabı

Gerçek taşıyıcı tarafından gerçekleştirilen bir taşımayla ilgili bir dava, davacının tercihine bağlı olarak; gerçek taşıyıcı ya da anlaşmalı taşıyıcı aleyhinde, ya da her ikisine birlikte ya da ayrı ayrı açılabilir.

Eğer dava bu taşıyıcılardan sadece bir tanesi aleyhinde açılmışsa, prosedürler ve etkileri davaya bakan mahkemenin tasarrufunda bulunmak üzere, davalı taşıyıcı yargılama sürecine diğer taşıyıcının da katılmasını isteme hakkına sahiptir.

Madde 46- İlave Yargılama Yetkisi

Madde 45’te tasarlanan, hasarlar için her türlü dava, davacının tercihi doğrultusunda, Taraf Devletlerden birinin sınırları dahilinde, ya Madde 33’de verildiği üzere anlaşmalı taşıyıcı aleyhinde bir davanın açılabileceği bir mahkemede ya da, gerçek taşıyıcının ikametinin ya da esas iş yerinin bulunduğu yerde yargılama yetkisine sahip bulunan bir mahkemede açılmalıdır.

Madde 47- Sözleşmeye İlişkin Koşulların Hükümsüzlüğü

Anlaşmalı taşıyıcıyı ya da gerçek taşıyıcıyı bu Sözleşme kapsamında ortaya konmuş sorumluluklardan kurtarmak ya da daha aşağı bir sınırda sabitlemek eğilimindeki kontrata ilişkin herhangi bir koşul geçersiz ve hükümsüz olacaktır, fakat bu hükümsüzlük, bu Sözleşmenin koşullarına tâbi kalacak olan kontratın tamamının hükümsüzlüğünü gerektirmez.

Madde 48- Anlaşmalı ve Gerçek Taşıyıcı Arasındaki Karşılıklı İlişkiler

Madde 45’te verilenin haricinde, bu bölümde yer alan hiçbir şey, rücu ve tazminat hakkı da dahil olmak üzere, taşıyıcıların kendi aralarındaki hak ve yükümlülüklerini etkilemeyecektir.

VI. BÖLÜM

Diğer Koşullar

Madde 49- Zorunlu Uygulamalar

Hasarın oluşmasından önce taşıma kontratında ya da bütün özel anlaşmalara dahil edilmiş, taraflarca uygulanacak hukuku tayin etmek ya da yargılama hakkına ilişkin kuralı değiştirmek suretiyle Sözleşme ile ortaya konmuş kuralların ihlali olarak yorumlanan herhangi bir  hüküm geçersiz olacaktır.

Madde 50- Sigorta

Taraf Devletler, taşıyıcılarından bu Sözleşme dahilindeki sorumluluklarını kapsayan yeterli bir sigorta ya da garanti vermelerini talep edecektir. Bir taşıyıcıdan, sınırları dahilinde faaliyet gösterdiği Taraf Devlet tarafından, bu Sözleşme kapsamındaki sorumluluklarını kapsayan bu tür yeterli bir sigortası bulunduğuna dair kanıt göstermesi istenebilir.

Madde 51- Olağanüstü Koşullarda Gerçekleştirilen Taşıma

Taşıyıcının işinin normal kapsamı dışında olağanüstü koşullarda gerçekleştirilmiş taşımalar durumunda, taşımanın dokümantasyonuna ilişkin 3’ten 5’e kadar ve 7. ve 8. Maddeler uygulanmayacaktır.

Madde 52- Günlerin Tanımı

Bu Sözleşmede kullanılan “günler” ifadesi, normal çalışma günleri değil, takvim günleri anlamına gelmektedir.

VII. BÖLÜM

Nihai Şartlar

Madde 53- İmzalama, Onaylama ve Yürürlüğe Girme

1. Bu Sözleşme, 10-28 Mayıs 1999 tarihleri arasında Montreal’de yapılan Uluslararası Hava Hukuku Konferansına katılan Devletler tarafından 28 Mayıs 1999 tarihinde imzaya açılacaktır. Bu Sözleşme 28 Mayıs 1999 tarihinden sonra, bu maddenin 6. paragrafına uygun olarak yürürlüğe gireceği zamana kadar Montreal’deki uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının (ICAO) Genel Merkezinde bütün Taraf Devletlerin imzasına açılacaktır.

2. Bu Sözleşme, aynı şekilde Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatları içinde imzaya açık olacaktır. Bu Sözleşmenin amaçlarına uygun olarak, “Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatı” belirli bir bölgenin bu Sözleşme tarafından idare edilen belirli konularında yeterliliğe sahip ve bu Sözleşmeyi imzalamak, onaylamak, onamak, kabul etmek ve bu Sözleşmeye katılmak konusunda gereğince yetkili, özerk devletler tarafından teşkil edilmiş herhangi bir teşkilat anlamına gelmektedir. Madde 2’nin 1. paragrafı, Madde 3’ün 1 (b), paragrafı, Madde 5’in (b) paragrafı, Madde 23, Madde 33, Madde 46 ve Madde 57’nin (b) paragrafı dışındaki yerlerde bu Sözleşme içindeki bir “Taraf Devlet”e ya da “Taraf Devletler”e yapılan bir atıf, aynı şekilde bir Bölgesel Ekonomik Entegrasyon teşkilatı için de geçerlidir. Madde 24’ün amacına uygun olarak, “Taraf Devletlerin çoğunluğu” ve “Taraf Devletlerin üçte biri” için yapılan atıflar, Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatları için geçerli olmayacaktır.

3. Bu Sözleşme, onu imzalamış olan Taraf Devletler ve Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatları tarafından onaylanmaya tâbi olacaktır.

4. Bu Sözleşmeyi imzalamayan herhangi Taraf Devlet ya da Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatı bu Sözleşmeyi herhangi bir zamanda kabul edebilir, onaylayabilir ya da katılabilir.

5. Onaylama, kabul, onama ya da katılma belgeleri, burada Depoziter olarak tayin edilen Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına gönderilecektir.

6. Bu Sözleşme, Depoziter ile ona onaylama, kabul, onama ya da katılma belgelerini gönderen devletlerin bu tür belgelerden otuzuncusunu (30) yatırdıkları tarihten sonraki altmışıncı (60) günde yürürlüğe girecektir. Bir Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatı tarafından gönderilen bir belge, bu paragrafın amacı doğrultusunda sayılmayacaktır.

7. Diğer Devletler ve diğer Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Teşkilatları için bu Sözleşme, onaylama, kabul, onama ya da katılma belgesinin gönderilmesinden altmış (60) gün sonra yürürlüğe girecektir.

8. Depoziter, Sözleşmeyi imzalayan bütün Devletleri ve Taraf Devletleri aşağıdakiler konusunda derhal haberdar edecektir.

(a) her seferinde bu Sözleşmenin imzalanması ve tarihi;

(b) her seferinde onaylama, kabul, onama ya da katılma belgesinin gönderilmesi ve tarihi;

(c) bu Sözleşme kapsamında tesis edilen sorumluluk sınırlarına ilişkin her gözden geçirmenin yürürlüğe giriş tarihi.

(e) Madde 54 kapsamında yapılacak tüm bildirimler.

Madde 54- Fesih

1. Herhangi bir Taraf Devlet, Depozitere yazılı bildirimde bulunmak suretiyle bu Sözleşmeyi feshedebilir.

2. Fesih bildiriminin Depozitere ulaştığı tarihten yüz seksen (180) gün sonra yürürlüğe girecektir.

Madde 55- Varşova Sözleşmesinin Diğer Belgeleriyle İlişki

Bu Sözleşme;

1. Bu Sözleşmenin Taraf Devletlerinin,

(a) 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova’da imzalanan Hava Yoluyla Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi İçin Sözleşme’ye (buradan itibaren Varşova Sözleşmesi olarak anılacaktır);

(b) 28 Eylül 1955 tarihinde Lahey’de yapılan, 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova’da imzalanmış Hava Yoluyla Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi İçin Sözleşmenin Değiştirilmesi için Protokol’e (buradan itibaren Lahey Protokolü olarak anılacaktır):

(c) 18 Eylül 1961 tarihinde Guadalajara’da imzalanan Anlaşmalı Taşıyıcıdan Başka Bir Kişi Tarafından Gerçekleştirilen Hava Yoluyla Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi İçin Varşova Sözleşmesine İlave Sözleşme’ye (buradan itibaren Guadalajara Sözleşmesi olarak anılacaktır);

(d) 8 Mart 1971 tarihinde Guatemala City’de imzalanan, 28 Eylül 1955 Tarihinde Lahey’de Yapılan Protokolle Değiştirilmiş, 12 Ekim 1929 tarihinde Varşova’da İmzalanmış Hava Yoluyla Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi İçin Sözleşmenin Değiştirilmesi İçin Protokol’e (buradan itibaren Guatemala City Protokolü olarak anılacaktır);

(e) 25 Eylül 1975 tarihinde Montreal’de imzalanan Lahey Protokolü ile Değiştirilen Varşova Protokolünü ya da Lahey Protokolü ve Guatemala City Protokolü ile değiştirilen Varşova Protokolünü Değiştirmek İçin İlave Protokol No: 1-3 ve Montreal Protokolü No: 4’e (buradan itibaren Montreal Protokolleri olarak anılacaktır)

taraf olmaları münasebetiyle bu taraflar arasındaki, ya da

2. yukarıda verilen alt-paragraflar (a)-(e)’de anılan belgelerden birine ya da daha fazlasına taraf olması nedeniyle bu Sözleşmenin tek bir Taraf Devletinin sınırları dahilinde,

hava yoluyla uluslararası taşımacılığa uygulanan herhangi bir kurala üstün olacaktır.

Madde 56- Birden Fazla Hukuk Sistemi Olan Devletler

1. Eğer bir devletin, bu Sözleşmede ilgilenilen konularla bağlantılı olarak uygulanabilecek farklı sistemlerin bulunduğu iki (2) ya da daha fazla bölgesel birimi varsa, bu devlet bu Sözleşmenin onaylandığı, kabul edildiği, onandığı ya da bu Sözleşmeye katılındığı zamanda yine bu Sözleşmenin bütün bölgesel birimlerine ya da birine ya da daha fazlasına  uygulanacağını deklare edebilir ve bu deklarasyonu başka bir bildirim sunmak suretiyle herhangi bir zamanda değiştirebilir.

2. Bu tür herhangi bir deklarasyon depozitere bildirilecektir ve Sözleşmenin hangi bölgesel birimlerine uygulandığı açıkça ifade edilecektir.

3. Bu tür bir deklarasyon yapmış bir taraf devlete ilave olarak:

(a) “ulusal para birimi”ne dair Madde 23’te yapılan atıflar, o devletin ilgili bölgesel biriminin para birimine de atfediliyor şeklinde anlaşılmalıdır;

(b) “ulusal kanun”a dair Madde 28’de yapılan atıflar, o devletin ilgili bölgesel biriminin kanunlarına da atfediliyor şeklinde anlaşılmalıdır.

Madde 57- Çekinceler

Taraf bir devletin herhangi bir zamanda Depozitere hitaben bir bildirimle, bu Sözleşmenin aşağıda verilenlere uygulanmayacağını deklare edebilecek olmasının haricinde bu Sözleşmeye herhangi bir çekince konamayacaktır.

(a) egemen bir devlet olarak kendi işlev ve vazifeleri bakımından ticari olmayan amaçlar için doğrudan o Taraf Devlet tarafından gerçekleştirilen ve işletilen hava yoluyla uluslararası taşımacılık; ve/veya

(b) o Taraf Devlette kayıtlı ya da  o Taraf Devlet tarafından kiralanmış olup, tüm kapasitesi o Taraf Devletin askeri makamlarınca ya da bu makamlar adına ayrılmış olan hava araçlarında söz konusu askeri makamların yolcu, kargo ve bagaj taşımaları.

Yukarıdaki hususlar muvacehesinde, usulünce yetkilendirilmiş aşağıda imzası tam yetkili temsilciler bu Sözleşmeyi imzalamışlardır. İngilizce, Arapça, Çince, Fransızca, Rusça ve İspanyolca dillerinde bütün metinler eşit biçimde güvenilir olarak, Bin dokuz yüz doksan dokuz yılının Mayıs ayının 28. gününde Montreal’de yapılmıştır. Bu Sözleşme Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının arşivlerinde saklanacak, ve Sözleşmenin onaylı nüshaları Depoziter tarafından bu Sözleşmenin bütün Taraf Devletlerine olduğu kadar Varşova Sözleşmesinin, Lahey Protokolünün, Guadalajara Sözleşmesinin Guatemala City Protokolünün ve Montreal Protokollerinin bütün Taraf Devletlerine iletilecektir.